Chok-chiá sū-giân
Chū-iok 30 nı̂ chêng goá bat gia̍h pit lâi siá siáu-soat “A-niâ ê Ba̍k-sái” liáu-āu chiū m̄-bat koh gia̍h-pit siá siáu-soat. āu-lâi bat tha̍k tio̍h kò͘ Tēⁿ Khe-phoàn bo̍k-su tù ê “Koè Sí-soàⁿ.” Án-ni í-goā, in-ūi goá ê gán-kài e̍h-e̍h, ná-chún m̄-bat koh tha̍k tio̍h lán Tâi-oân kàu-kài koh chhut-pán chong-kàu siáu-soat ê khoán.
Khiok bat chiap tio̍h phoe, á-sı̄ tùi lâng tng-bı̄n thiaⁿ-kı̀ⁿ kóng tùi tha̍k choat-tù “A-niâ ê ba̍k-sái” lâi siū an-ùi, sı̄m-chı̀ jı̍p sı̀n-gióng, á-sı̄ sı̀n-gióng khah chı̀n-pō͘ ê lâng. Che sı̍t-chāi sı̄ ı̀-goā ê siu-he̍k. goān êng-kng kui hō͘ Chú. Nā-sı̄ goá kàu chit-sı̂ iáu bô chū-sı̀n kóng goá ē-hiáu siá chong-kàu siáu-soat. Sı̄ iáu-teh pı̀ⁿ gín-ná-hı̀ nā-tiāⁿ. Goá ê sim sı̄ teh pı̄-pān chı̍t-phiⁿ soat-kàu. Iā chiong hit-phiⁿ soat-kàu kā i kò͘-sū-hoà (soat-kàu kò͘-sū-hoà) án-ni nā-tiāⁿ. Só͘-í ún-tàng chē-chē só͘-chāi tha̍k liáu bô sím-mı̍h tú-hó. Che sı̄ tùi sió-tı̄ ê bô láu-liān.
Nā-sı̄ goá thòng-kám tı̄ lán Tâi-oân ê kàu-kài sı̍t-chāi chin khiàm chheh thang tha̍k. Te̍k-pia̍t tı̄ hiong-chhoan, hái-piⁿ phian-phiah ê kàu-hoē, bē-hiáu tha̍k hàn-bûn ê hiaⁿ-ché koh khah khiàm-ēng hó ê chheh thang hō͘ in tha̍k. Chit pái khoàⁿ Iûⁿ Se̍k-lı̂m sian-siⁿ chú-phian ê “Oa̍h-miā ê Bí-niû” chhut-sı̀, sió-tı̄ ūi-tio̍h i toā-toā kám-siā Siōng-tè. Goān Chú chiok-hok i ê sı̀n, i ê thiàⁿ lêng-hûn, thiàⁿ kàu-hoē ê sim ē jı̍t-jı̍t tióng-toā. Só͘ choè ē sêng-kong.
Lâng m̄-thang hi-hoa, khı̂n iú-kong, hı̀ bû-ek che sı̄ sū-sı̍t. Chóng-sı̄ koh chı̍t-bı̄n gín-ná ài thiaⁿ kóng kò͘-sū. Toā lâng ài thiaⁿ kó͘, ài tha̍k siáu-soat. Che iā-sı̄ chı̍t-bı̄n lâng ê chū-jiân-sèng. In-ūi ài thiaⁿ sı̂n-kı̂, hí, nō͘, ai, lo̍k khut-khiok hù iú chêng-kám ê kò͘-sū, hō͘ lâng ê su-siúⁿ ū sin ê chhı̀-kek, che sı̄ lâng ê chū-jiân. Taⁿ lán chū-jiân bô chàn-sêng Ki-tok-tô͘ khı̀ tha̍k hih-hiauh siâ-ı̂m ê chheh. Chóng-sı̄ boē thang bô poê-iúⁿ tō-lí, phín-sèng ê chheh thang hō͘ in tha̍k, lâi lūn-te̍k in ê seng-oa̍h. Te̍k-pia̍t tı̄ bô êng tiong ê phiàn-khek, tı̄ hân-hâ bô-liâu tiong ê sı̂, ū sı̂ thang hō͘ in tit-tio̍h sim-sı̂n siōng ê an-ùi. Chū-jiân sèng-keng tē-it hó, kı̂-tó tē-it hó. Chóng-sı̄ ū-sı̂ lán nā ē-tit tı̄ koh-iūⁿ ê chu-bı̄ tiong, chū-jiân iû-goân sı̄ kin-kù Siōng-tè ê oē “Sèng-keng” ēng pa̍t-khoán ê chú-hoat, khah m̄-sı̄ ngē-sèng ê, ū sı̂ ēng nńg-sèng, khah sim-sek ê kóng hoat hō͘ in chia̍h, pêⁿ-pêⁿ hō͘ hoē-iú tit-tio̍h lêng-sèng ê chı̀n-pō͘, goá siong-sı̀n iā-sı̄ hó. Chhin-chhiūⁿ lán ēng hó ū lı̄-ek ê “Tông-oā” gín-ná kò͘-sū hō͘ gín-ná thiaⁿ, lâi chhoā in khah bêng-pe̍k tō-lí. Siāng-sı̂ lán ēng “Chong-kàu siáu-soat” hō͘ toā lâng tha̍k, lâi pang-chān in bat, iā hō͘ in tit-tio̍h khah chhim-khek ê kà-sı̄, goá siūⁿ iā bô m̄-tio̍h.
Chit-pái tit-tio̍h Tâi-oân Soan-tō-siā ê Iûⁿ Se̍k-lı̂m sian-siⁿ hoaⁿ-hí chiong goá só͘ siá lân-chhùi kúi-tè ê toán-phiⁿ siáu-soat khioh choè chı̍t pún, choè tan-hêng pún lâi hoat-khan, tı̄ chia chhim-chhim kā i seh-siā.
Tı̄ chia soà kā chèng tho̍k-chiá chhéng-an kap chhiáⁿ tāi-ke bô sè-jı̄ ê chí-kàu.
Sió-tı̄ Loā Jı̂n-seng.
Siá tı̄ Jı̂-lı̂m kàu-hoē su-chai.
A.D. 1954. 11. 1 jı̍t.
Kiong-kèng ēng kı̂-tó chiong chit pún chheh hiàn hō͘ thiàⁿ goá ê Thiⁿ-pē kap Chú Iâ-so͘. Ǹg-bāng hiaⁿ-ché tha̍k liáu ū lı̄-ek. M̄-sı̄ kan-ta sim-sek, chit 5 phiⁿ kò͘-sū tiong kúi-nā phiⁿ sı̄ sı̍t-chāi ê sū. Chin-chiàⁿ thang choè lán ê kà-sı̄, kap kàm-kài. Kiû Chú chiok-hok chèng tho̍k-chiá, A-bēng.
Éng-oán tı̄-teh, jı̂-chhiáⁿ choè úi-tāi-ê!!
(Éng-oán chûn-chāi, jı̂-chhiáⁿ choè úi-tāi ê)
Chá-nı̂ tng tiong-kó͘ sè-kí ê sı̂, tı̄ Au-chiu bó͘ tē-hng ū chı̍t keng chin chong-giâm bí-lē ê siu-tō-ı̄ⁿ. Īⁿ āu ū chheng-san, chêng-bı̄n ū le̍k-súi（āu chheng-san, chiân le̍k-súi）. Tng tı̄ chhun-kong bêng-bı̂ ê sı̀-goa̍h-nih, hit ê hong-kéng sı̍t-chāi ta̍t-tit lâng ê liû-loân. Chiáu-á tı̄ chhiū-ki hia chhiùⁿ, chia hô. Bí-lē ê ô͘-tia̍p siang-siang tùi-tùi poe tı̄ hoe ê tiong-kan. Tı̄ chit ê un-loán ê chhun-kong, tāi-tē ê bān-mı̍h piáu-hiān chı̍t-chióng ê hô-hâi. Chheng-liân tı̀-sin tı̄ hit tiong-kan, bı̄-bián chhiok-kéng seng-chêng, tùi lāi-sim ê chhim-chhù, cháu-chhut chı̍t khoán bo̍k-bêng kı̂-biāu ê iau-kiû, thó͘-khùi, chı̍t-chióng tiân-biân ê sióng-bōng, chı̍t-chióng ài ê iau-kiû.
Ūi sím-mı̍h lán thái ē thê-khí chit-keng sı̄-ı̄ⁿ, iā soà liân-sióng kàu chit ê chhun-thiⁿ. Koh siūⁿ kàu hoe-khui chiáu-á thı̂ ê kéng-tı̀, í-kı̍p chheng-liân un-loán ài-chêng ê bı̂n-bāng nı̍h? Chiū-sı̄ in-ūi tı̄ chá-nı̂ tı̄ hit keng sı̄-ı̄ⁿ, tı̄ bó͘-nı̂ ê chhun-thiⁿ ū hoat-seng chı̍t-chân hō͘ lán thiaⁿ liáu bē kı̀m-tit kám-thàn oán-sek ê kò͘-sū. Goân-lâi hit-keng sı̄-ı̄ⁿ miâ kiò-choè Sèng Pí-tek siu-tō-ı̄ⁿ. Hit tiong-kan ū chē-chē siu-tō-sū, tiong-kan chı̍t ê kiò-choè Pe̍k-sek Hui-ke̍k. Sı̄ chı̍t ê sèng-kiat sûn-siān ê chheng-liân. Hit-jı̍t tng i teh siōng-tho̍k kı̂-tó-bûn ê sı̂, àn-chiàu sı̄-ı̄ⁿ ê pān-hoat, tı̄ jı̍t-loán hong-hô ê jı̍t, chiū siu-tō-sū tāi-ke pâi-lia̍t, lâi kiâⁿ-iû tı̄ hoe-hn̂g-nı̍h, ná kiâⁿ ná khoàⁿ Siōng-tè só͘ chhòng-chō toā chū-jiân ê bí-biāu, siāng-sı̂ tāi-ke kiong-chhiòng tó-bûn tâng-siaⁿ chàn-bí Sı̂n chû-ài ê úi-tāi. Tı̄ chit jı̍t Pe̍k-sek iā kap tâng-phoāⁿ saⁿ-kap pâi-lia̍t, toè tāi-ke ná-kiâⁿ ná chhiòng kı̂-tó-bûn. Tú liām kàu 77 chat ê sı̂, chāi-lâi pêⁿ tháⁿ-tháⁿ chhin-chhiūⁿ kiàⁿ ê chúi-bı̄n, hut-jiân hō͘ chı̍t-lia̍p sió-chio̍h-á kek-khí chúi-pho-hûn ê khoán-sit. Koè-khı̀ Pe̍k-sek ê sim sı̄ pêng-chēng, chı̍t-tiám-á to bô jiáu-tōng--ê. Hó chhin-chhiūⁿ pêng-chēng ê ô͘-chúi, hut-jiân hō͘ chı̍t-boé sió-hı̂-á thiàu-tōng. Tı̄ i í-keng thêng-tiām bô-hiáng ê sim-hiân-siōng（thêng-chí put-bêng ê sim-hiân-siōng）, hó chhin-chhiūⁿ hut-jiân hō͘ chı̍t ê lâng kā i toâⁿ tân chı̍t siaⁿ ê khoán.
Pe̍k-sek sı̄ chı̍t ê chin ióng chin toā-hàn, sin-thé kiông-chòng ê chheng-liân, ū la̍t, jı̂-chhiáⁿ un-ngá khó-ài. Nā kóng-khí i ê la̍t, ū chı̍t-pái hit keng sı̄-ı̄ⁿ ê hong-tiōng tı̄ poàⁿ-lō͘ poa̍h-tó, siong tio̍h kha-kut bē kiâⁿ. Pe̍k-sek ēng siang-chhiú kā i phō khí--lâi, soà chū án-ni kā i phō kàu chhù. Kàu ūi i ê bı̄n bô piàn-sek, bô chhoán, sı̍t-chāi chin ū la̍t. Jı̂-chhiáⁿ i sı̄ chı̍t ê bı̄n-iông chùn-bí chheng-siù ê lâng. I ê ba̍k-chiu hián-bêng koat-toàn-la̍t, kap tông-chêng-sim. Sı̄ chı̍t ê kám-chêng hong-hù, chèng-tı̍t jı̂-chhiáⁿ sûn-kiat ê bí lâm-chú.
Taⁿ tauh-tí hit-sı̂ sı̄ sím-mı̍h lâi phah-loān Pe̍k-sek ê sim nı̍h? Goân-lâi chit ê hoe-hn̂g ū chı̍t chō chhiûⁿ. Iā hoe-hn̂g lāi ū chı̍t-ūi te̍k-pia̍t khah koân ê só͘-chāi, ná-chún lun-á ê khoán-sit, lâng nā khiā tı̄ chit só͘-chāi ē-tit khoàⁿ ı̄ⁿ lāi-goā ê kéng-tı̀. Pe̍k-sek seⁿ-tit toā-hàn, che iā bē-tit koè-chek i, sin-chhâi khoe-úi sı̄ Sı̂n só͘ siúⁿ-sù--ê. Tú-tú i kiâⁿ kàu lun-á téng ê sı̂, che iā-sı̄ bē-tit koè-chek i, chiâⁿ chhàu-tú-khám, i tú kiâⁿ kàu hia, ba̍k-chiu khoàⁿ tùi chhiûⁿ-á-goā chhut-khı̀, m̄-kín iā m̄-bān, tú-tú-hó khı̀ khoàⁿ tio̍h chı̍t ê chin-súi ê lú-chú kiâⁿ tùi ı̄ⁿ-goā koè, che iā bē-tit koè-chek-tit--i. Ná-lí ē hiah chhàu-khiáu, hit-sı̂ chit ê súi cha-bó͘ gín-ná ê choân iông-māu thé-thài ē cháu-jı̍p i ê ba̍k-chiu. Che sı̄ in-ūi chêng chı̍t mê ū choè toā hong-thai, chhiûⁿ-piⁿ ê toā-chhiū tn̄g chı̍t oe toā-oe chhiū-ki, siàng tùi chhiûⁿ-nı̍h lo̍h-khı̀, chhiûⁿ tó chı̍t-khiah. Hit ê sió-chiá ê sin-chhâi tú-tú tı̄ hia chhut-hiān. Só͘-í it-bo̍k liáu-jiân, khoàⁿ-tit chin chheng-chhó. Che lóng bē-tit koè-chek sím-mı̍h lâng, pēng m̄-sı̄ sím-mı̍h lâng ê chhò-gō͘. Chit ê sió-chiá tauh-tí hō choè sím-mı̍h miâ, m̄-sı̄ pa̍t-lâng chiū-sı̄ Siā-bûn Má-lı̄ sió-chiá. I ta̍k-jı̍t to chiàu lē tùi hia koè, tùi in a-chek ê chhân-chng khı̀ kàu A-má ê tau khoàⁿ A-má. Jiân-āu chiah koh tò-khı̀ a-chek ê tau. Ta̍k-jı̍t án-ni lâi, khı̀ keng-koè hit-keng sı̄-ı̄ⁿ ê goā-chhiûⁿ. Che iā m̄-sı̄ chit-ūi bí-lē ê sió-chiá thiau-tı̂ kò͘-ı̀ beh lâi ín-iú chit ê siu-tō-sū. I pún sı̄ bô ı̀-sù lâi kéng kiâⁿ chit tiâu lō͘.
Sió-chiá pún-lâi sı̄ chı̍t ê chin kèng-khiân ê lú-chú. I chū-sè chiū sit-lo̍h pē-bó, put-tek-í tı̄ A-chek tau kià toā. I sı̄ chı̍t ê ko͘-khó͘ che̍k-bo̍k sim ū kóng bē-chhut ê sim-būn ê lâng. I sı̄ tùi sı̀n-gióng, tùi Siōng-tè lâi tit-tio̍h ı̂-it ê an-ùi. Chhin-chhiūⁿ án-ni siok-tek kèng-khiân ê lú-chú, ná-lí ē thiau-tı̂ kéng chit tiâu lō͘ lâi ín-iú Siōng-tè thiau-tı̂ kéng-tiàu sı̂n-sèng sûn-kiat ê siu-tō-sū leh? Nā-sı̄ hit chı̍t jı̍t i tùi hia koè, hiah tú-hó taⁿ-thâu khoàⁿ tùi chhiûⁿ-lāi ê hoe-hn̂g, khoàⁿ tio̍h koân-koân ê lun-á-téng ū chı̍t ê siu-tō-sū, kan-ta chı̍t ê tı̄ hia kiâⁿ-lâi kiâⁿ-khı̀. I iā hò͘ⁿ-kı̂-sim khiā teh kā i khoàⁿ, sió-chiá ê sim-lāi sı̍t-chāi sı̄ teh siūⁿ khó-kèng ah! Hit ūi siu-tō-sū ún-tàng sı̄ chin sı̂n-sèng sûn-kiat, goá èng-kai iā tio̍h chhin-chhiūⁿ i ū hit hō sèng-sûn ê sim-su chiah hó. Nā-sı̄ tng i án-ni siūⁿ ê sı̂, siāng-sı̂ sim-lāi iā soà ná-chún ū hō͘ chı̍t-tiám sím-mı̍h jiáu-tōng ê khoán-sit. I kak-tit hit ūi seⁿ-choè khoe-úi ê lâng kap i pún-sin sui-jiân sı̄ saⁿ-lı̄, jı̂-chhiáⁿ tiong-ng ū chhiûⁿ keh-teh, sui-jiân chı̍t ê sı̄ tı̄ chhiûⁿ-lāi, chı̍t ê sı̄ tı̄ chhiûⁿ-goā. chóng-sı̄ tı̄ put-ti put-kak ê tiong-kan ná-chún ū hoat-seng chı̍t-khoán bo̍k-bêng kı̂-biāu saⁿ-liân chhin-chhiat ê sim-chêng.
Tē-jı̄-jı̍t tùi hia keng-koè ê sı̂, i kò͘-ı̀ oāⁿ pa̍t-tiâu lō͘, bián-tit koh tùi sı̄-ı̄ⁿ ê piⁿ-á keng-koè. Nā-sı̄ chin kı̂-koài, hó chhin-chhiūⁿ ū chı̍t khoán ê le̍k-liōng tı̄ i ê lāi-bı̄n teh hoán-khòng, ná-chún hō͘ i put-tek-put tio̍h chiàu kū tùi sı̄-ı̄ⁿ koè chiah ē-ēng-tit ê khoán-sit. Múi-jı̍t kiâⁿ-koè sı̄-ı̄ⁿ ê sı̂, i lóng ē-tit khoàⁿ-kı̀ⁿ i (siu-tō-sū) ka-tı̄ chı̍t lâng khiā tı̄ hit ê koân lun-á ê só͘-chāi. I sim-lāi soà put-ti put-kak o̍h liām khí siu-tō-sū só͘ liām ê kı̂-tó-bûn. Tı̄ chheng-chá ê sı̂ bô tiuⁿ-tı̂ i soà ē-hiáu liām chá-khí-sı̂ ê kı̂-tó-bûn, iā tı̄ hōng-hun ê sı̂, i iā put-ti put-kak liām khí sı̄-ı̄ⁿ thong-iōng ê kı̂-tó-bûn. I soà hó chhin-chhiūⁿ piàn-chiâⁿ choè i (siu-tō-sū) liām kı̂-tó-bûn siāng-hó ê tâng-phoāⁿ lah. Ū-tang-sı̂-á poàⁿ-mı̂ teh khùn tı̄ chhn̂g-nı̍h, hō͘ chhù-goā ê káu teh pūi ê siaⁿ, pūi kiaⁿ chhéⁿ ê sı̂, i ê sim-lāi iā sim-būn kóng chit-sı̂ hit ê siu-tō-sū poh-káⁿ iáu-teh kı̂-tó leh, i iā chiū sim-tiong khiân-sêng kı̂-tó khí-lâi.
Má-lı̄ seⁿ-choè kek-tōng jı̂n-sim ê súi, nā-sı̄ tang-chin kóng keh-chhiûⁿ, koh keh chháu-po͘, kiám chin-chiàⁿ khoàⁿ i ê bı̄n khoàⁿ ē chheng-chhó, che sı̄ chı̍t ê būn-tê? M̄-kú nā khoàⁿ i chin-súi chheng-siù ê thé-thài, kiâⁿ-lō͘ hó khoàⁿ, i khin-khin ê kha-pō͘-siaⁿ, kap i seⁿ-sêng lēng-goā ū chı̍t-khoán phiau-jiân ê hong-tō͘, che bô-gı̂ ta̍k-pái to ē-tit khoàⁿ chin bêng. chóng kóng Pe̍k-sek múi-jı̍t to àm-àm kı̀-tit sió-chiá tùi hia koè ê sı̂-khek. Kàu hit ê sı̂ nā kàu, i m̄-chai án-choáⁿ chū-jiân jı̂-jiân chiū ǹg ı̄ⁿ-goā liâu-bāng. Hit-sı̂ chiū iā chū-jiân ē khoàⁿ tio̍h Má-lı̄ tı̄ hn̄g-hn̄g tùi-bı̄n ê soaⁿ-pho teh lo̍h--lâi. Ū sı̂ hō͘ chhiū-ki jia-cha̍h-leh, bē-tit khoàⁿ-kı̀ⁿ i ê choân-sin, nā-sı̄ it-tēng kàu chı̍t ê sı̂, tng i oat-koè soaⁿ-pho bı̄n ǹg sı̄-ı̄ⁿ teh kiâⁿ--lâi ê sı̂, i thang khoàⁿ-kı̀ⁿ chı̍t-pak ke̍k bí-lē ê tô͘ chı̍t-iūⁿ, chiū-sı̄ chı̍t-ūi ke̍k iu-ngá bí-lē ê lú-chú tı̄ i ê bı̄n-chêng. I khoàⁿ-kı̀ⁿ i ê sı̂, sim kèng-ka kèng-khiân, kèng kak-tit sim-kéng ê chông-ko sûn-kiat, i ka-tit i hó chhin-chhiūⁿ thiⁿ-sài ê chı̍t ê, put-tek-put hō͘ i seⁿ-chhut khiân-sêng kiong-kèng ê sim. Tng i ta̍k-jı̍t hn̄g-hn̄g khoàⁿ-kı̀ⁿ i ê sı̂, to hō͘ i kám-kak ná-chún thiⁿ ū lı̄ i (siu-tō-sū) khah kı̄n ê khoán-sit.
Nā-sı̄ Pe̍k-sek ka-tı̄ lia̍h-choè che sı̄ m̄ èng-kai. I siūⁿ kóng i ka-tı̄ chhò-lah, i kám-kak ka-tı̄ í-keng sı̄ pı̀ⁿ choè chı̍t ê ká-mō͘ ûi-siān ê lâng lah. I lia̍h-choè sim-lāi che-iūⁿ su-liām tio̍h chit ê sió-chiá, it-tēng sı̄ chı̍t-hāng bē-tit thang sià-bián ê choē-koà. Tùi án-ni i chiū ka-poē khek-khó͘ tho̍k-keng kı̂-tó, ka-tiông kı̀m-chia̍h ê chhù-sò͘ kap sı̂-kan. Tùi án-ni i ê bı̄n chı̍t-jı̍t chı̍t-jı̍t tı̍t-tı̍t khah siau-sán lo̍h-khı̀. I ê ba̍k-chiu chı̍t-jı̍t chı̍t-jı̍t khah thap lo̍h-khı̀. In-ūi siūⁿ beh chiong i sim-ba̍k tiong bí-lē ê ngó͘-siōng koáⁿ chhut-khı̀. I chiù-choā m̄ koh peh khı̀ hit ê lun-á-téng, bián-tit koh bāng tùi goā-bı̄n khı̀. I chún-pı̄ chin-chiàⁿ beh chiong i ê sim koaiⁿ tı̄ chit ê siu-tō-ı̄ⁿ ê chia̍h-chhiûⁿ-á lāi. I m̄-goān koh hō͘ sè-siōng ê iú-he̍k, chiong i koh thoa chhut-khı̀. I tang-chin chhut-la̍t kiâⁿ chit ê chiù-choā, chı̄n-la̍t sı̍t-hêng bô koh peh-chiūⁿ chit ê lun-á-téng. M̄-káⁿ koh ǹg hit ê chhiûⁿ-á-khiah hia kiâⁿ, kiaⁿ-liáu bān-it nā koh khoàⁿ tio̍h hit ê bí-lú, tùi án-ni ē hō͘ i kèng-ka khah sán lo̍h--khı̀, ē pı̀ⁿ ná m̄ chiâⁿ lâng ê khoán.
Nā-sı̄ tı̄ chı̍t ê éng-oán hō͘ lâng bē bē-kı̀-tit ê chı̍t-jı̍t, bô chı̍t-hāng pí chit ê kèng koh-khah bái ê sū hoat-seng lah. Chit-chân sū-chêng tùi tı̄ Pe̍k-sek kap Má-lı̄ lóng sı̄ chin bái ê sū: In-ūi chit nn̄g ūi chòng-lâm bí-lú kèng-jiân koh saⁿ-kı̀ⁿ lah. Pún-lâi Pe̍k-sek koè-khı̀ sı̄ ke̍k-le̍k pı̄-bián kiâⁿ khı̀ hit-ūi chhiûⁿ-á ê pang-khiah, nā-sı̄ hit-jı̍t tú thâu-khak chhih-chhih, tng tı̄ chı̍t-bı̄n ná-kiâⁿ, chı̍t-bı̄n ná tı̂m-su ê sı̂, put-ti put-kak soà poâⁿ-koè ka-tı̄ só͘ tēng ê kài-hān, it-tı̍t kiâⁿ kàu chhiûⁿ-á ê pang-khiah piⁿ, phian-phian m̄-chá iā m̄-bān, tng i gia̍h-thâu khí--lâi ê sı̂ Má-lı̄ tú-tú kiâⁿ kàu hia, sı̀-lúi ba̍k-chiu sio khoàⁿ, tāi-ke ná é-káu bô kóng oē, ài chı̀n bē chı̀n, ài thè boē thè, saⁿ tùi-bı̄n gāng-gāng sio khoàⁿ. Chit-sı̂ chit-ūi sió-chiá oân-choân ê bí-lē, sı̂n-sèng ê kong-hui, hō͘ i jû-chhi jû-chùi soà ná-chún sit-lo̍h ti-kak chı̍t-poaⁿ. sió-chiá iā kó-jiân táⁿ-sǹg bē koh kı̀ⁿ-tio̍h i. I iā siūⁿ bô kàu kin-á-jı̍t tı̄ bô ı̀-tiong ē koh khoàⁿ tio̍h i tı̄ bı̂n-bāng tiong to khoà-sim ê sió-chiá. Nn̄g ê saⁿ tùi, tı̄ hit ê bû-giân ê chı̍t-siap sı̂-kan, chiū-sı̄ in éng-oán ê kiat-chiⁿ. Sió-chiá kiat-pe̍k bí-lē ê bı̄n, hâm-chhiò moá-moá ê ba̍k-chiu, kèng-jiân tı̄ i ke̍k-le̍k siūⁿ beh hō͘ i bē kı̀-tit ê sı̂, tu̍t-jiân-kan koh chhut-hiān--lâi, hō͘ in nn̄g ê siang-pêng chı̍t-sı̂ soà lóng gāng-gāng, m̄-chai tio̍h án-choáⁿ, kan-ta khiā teh sio khoàⁿ, tāi-ke lóng bô kóng oē, kàu-boé tāi-ke chiah kiâⁿ-khui.
Pe̍k-sek kiaⁿ kàu ngia̍uh-ngia̍uh-chhoah tò-lâi kàu i ê khùn-pâng, m̄-chai jû-hô chiah sı̄ hó? I pún lâi í-keng chin soe-jio̍k, chha-put-to beh pēⁿ tı̄ chhn̂g-nih lah, in-ūi i koè-thâu ê khek-khó͘ kı̀m-chia̍h, taⁿ kàu chia lâi kèng-ka m̄-chai tio̍h án-choáⁿ-iūⁿ chiah hó. I oa̍t m̄-ài siūⁿ i, oa̍t khoàⁿ tio̍h i bí-lē ê bı̄n, bí-lē ê sin-iáⁿ, bí-lē ê ba̍k-chiu, bí-lē ê chhùi-phoé, chhùi-tûn, ba̍k-bâi, kap chin súi ê thâu-mn̂g. Hó chhin-chhiūⁿ kı̀ⁿ-nā gia̍h-thâu chiū ē khoàⁿ-kı̀ⁿ, soà ná-chún kó-chin i ē thiaⁿ-kı̀ⁿ i kóng oē, iā bong tio̍h i, sı̄m-chı̀ hóng-hut ū phı̄ⁿ-kı̀ⁿ i sin-chiūⁿ ê phang-bı̄. Hóng-hut tı̄ chhù-lāi tò-chhù to chhut-hiān i ê iông-māu, i teh bı̂-chhiò, teh khoàⁿ i, chhun-chhiú bong tio̍h i. Chhù-lāi só͘-ū ta̍k-hāng mı̍h soà lóng ná-chún ū i ê bı̄n-iông tı̄ téng-bı̄n, liān tı̄ khong-tiong to ū i hoàn-hoà ê hêng-chōng, liān piah-chhiûⁿ téng to hóng-hut ū khek chit ê iu-ngá chēng-siok bí-lē sió-chiá ê siōng, chin-chiàⁿ sı̄ bô-sı̂ bô-chūn, hêng éng put-lı̄ ê saⁿ-sûi.
I chı̄n-la̍t m̄-siūⁿ--i, chı̄n-la̍t m̄ kā i kı̀-tit, m̄ lí-hoē chit ê hêng-iáⁿ, nā-sı̄ bô hoat-tō͘. Tùi án-ni i chiū siūⁿ ēng khùn, khoàⁿ tı̄ khùn ê sı̂ ē bē siūⁿ tio̍h á-bē. Bô hoat-tō͘, tı̄ bı̂n-bāng tiong só͘ khoàⁿ-kı̀ⁿ ê Má-lı̄ kèng-jiân kèng-ka khah súi, kèng-ka khip-ín lâng. Soà pı̀ⁿ-choè ba̍k-chiu nā pàng-kheh, piān chiū khoàⁿ tio̍h i, khoàⁿ i chēng-chēng kiâⁿ tı̄ soaⁿ-pho ê khoán-sit, hóng-hut i sı̄ poê i tı̄ sin-piⁿ teh kiâⁿ, chı̍t-chhiú tùi āu-bı̄n ûi i ê io teh kiâⁿ, ná-chún chı̍t-chhiú khin-khin teh bong i ê thâu-mn̂g, khin-khin khan i chiam-sè iù-nńg ê chhiú.
I……chı̍t ê siu-tō-sū, chı̍t ê ū-pı̄ beh choè sı̂n-hū ê lâng, thái-thó ē án-ni leh? In kiám m̄-sı̄ ài kóng chheng-chhó mah? Che-iūⁿ chá-khí mê-hng teh su-siúⁿ siàu-liām chı̍t ê lú-chú, beh cháiⁿ-iūⁿ thang án-ni leh? I it-hoat chū-chek.
“Ah! Goá sı̄ chı̍t ê ká-mō͘ ûi-siān ê lâng,” ná-siūⁿ ná thó͘-khùi. “Bo̍k-hui goá sı̄ chı̍t ê poān-tô͘, put-phoè choè ha̍k-seng, goá put-phoè khı̀ choè thoân-kàu ê sı̂n-hū. Taⁿ beh cháiⁿ-iūⁿ chiah hó, goá it-tēng tio̍h siūⁿ pān-hoat, goá it-tēng ài chek-sı̂ siūⁿ-chhut tú-hó ê pān-hoat.”
Má-lı̄ cháiⁿ-iūⁿ leh? Má-lı̄ iā tú-tio̍h kap chit ê siu-tō-sū siāng-khoán ê chêng-hêng, I tò-khı̀ í-āu, bô lūn jı̍t-sı̂, àm-sı̂, chhù-lāi, goā-bı̄n, tı̄ lō͘-nih, tı̄ chhân-nih, bô lūn tó-ūi to hóng-hut khoàⁿ tio̍h Pe̍k-sek ióng-chòng hó-khoàⁿ ê sin-chhâi, un-hô sèng-siān ê bı̄n-iông. I iā bē bē-kı̀-tit hit-jı̍t hut-jiân khiā tùi-bı̄n sio-khoàⁿ ê sı̂, hit-sı̂ khoàⁿ tio̍h i chiâu-chūi, iu-chhiû, tı̂m-su ê bı̄n-iông. I tauh-tí sı̄ teh iu-būn sím-mı̍h leh? I pún-lâi kiám m̄-sı̄ chin ióng-kiāⁿ? Ūi sím-mı̍h pı̀ⁿ án-ni chiâu-chūi, che-iūⁿ ê siau-sán leh? I gióng-bō͘ i ê sèng-kiat chông-ko, só͘-í siông tı̄ sim-lāi kèng-phoāⁿ i kı̂-tó, phoāⁿ i be̍k-sióng, i it-hiòng bô iu, bô lū, chin khoài-lo̍k. Bô siūⁿ tio̍h i chı̍t-jı̍t ē soà pí chı̍t-jı̍t ná siau-sán khı̀. I chı̍t-ē án-ni siūⁿ--lâi, soà kám-kak i ta̍k-jı̍t teh kiâⁿ koè ná-chún lo̍k-hn̂g, piàn-moá chháu-hoe ê lō͘, soà pı̀ⁿ-choè Khek-se-má-nı̂ iu-khó͘ ê lō͘.
“Ah! Án-ni bē ēng-tit.” I siūⁿ kóng “Che sı̄ goá hāi i--ê.” I kúi-pái lâu ba̍k-sái, hiám-hiám háu chhut--lâi. Goá thài tùi-put-khí lâng lah! Goá sı̄ chū-su sè-sio̍k, sio̍k jio̍k-thé bô sèng-kiat, goá gō͘-liáu i sèng-kiat siu-ióng ê seng-oa̍h. I ê seng-oa̍h kap sū-gia̍p sı̄ hô-téng ê tiōng-iàu, goá cháiⁿ-iūⁿ ē put-ti put-kak lâi chiâⁿ liáu i ê iú-he̍k, i ê chhı̀-thàm. Goá cháiⁿ-iūⁿ ē lâi choè i chiâⁿ-sèng ê lō͘ ê that-gāi leh? Goá it-tēng beh koè i ê seng-oa̍h, goá it-tēng beh hù-chhut i só͘ hù ê tāi-kè. Goá it-tēng beh siūⁿ chı̍t ê pān-hoat, má-siōng siūⁿ-chhut iā soà khı̀ choè.
Kiat-kó cháiⁿ-iūⁿ? Pe̍k-sek ǹg tāi-hong-tiōng sı̄-ı̄ⁿ ê ı̄ⁿ-tiúⁿ ê bı̄n-chêng jı̄n-choē. Sêng-jı̄n i ka-tı̄ ê sio̍k-sim boē chheng-chēng, put-phoè choè chı̍t ê sı̂n-hū, kóng i it-hiòng lâng tiàm siu-tō-ı̄ⁿ, kı̂-sı̍t sim bô tı̄ siu-tō-ı̄ⁿ, i tùi i ê tâng-phoāⁿ seng-bêng m̄-ài koh tiàm siu-tō-ı̄ⁿ lah. Sui-jiân keng-koè chē-chē lâng ê khó͘-khǹg, chek-mē, tiong-khok, kàu boé lóng bô chhái-kang. Kàu boé i tng chèng-lâng ê bı̄n-chêng thǹg khı̀ cheng-lû siu-tō-sū ê saⁿ, siū koáⁿ-chhut siu-tō-ı̄ⁿ ê toā mn̂g-goā khı̀.
Chiū siāng hit-jı̍t, lēng-goā chı̍t keng lú siu-tō-ı̄ⁿ ê mn̂g khui leh. Ū chı̍t-ūi háu kàu chhngh-chhngh kiò ê sió-chiá cháu jı̍p-khı̀, mn̂g chek-sı̂ ūi-tio̍h i éng-oán koaiⁿ-khı̀. Chit ê siàu-liân bí-lē ê sió-chiá sı̄ sím-mı̍h lâng leh? I chiū-sı̄ Má-lı̄.
60 nı̂ āu, tı̄ chit-keng lú siu-tō-ı̄ⁿ ê piⁿ-á ū chı̍t tè bōng-tē, liân chı̍t châng chháu-á-hoe to bô, kng hō-ho̍h sat-hong-kéng ê thióng-po͘ ke chı̍t mn̂g sin bōng. Bı̄n-chêng khiā chı̍t-ki bōng-pâi, siá kóng:
“Lú-siu-sū Má-lı̄ ê bōng
Sèng Sè-lí-se-a lú siu-tō-ı̄ⁿ lı̍p”
Ah! Oân-lah. Chiū-sı̄ tâng hit-sı̂ lí iā khó-í khoàⁿ-kı̀ⁿ hū-kı̄n soaⁿ-pho ê le̍k-chháu-po͘ téng, siông-siông ū chı̍t-ūi hô-siān ê lāu-lâng ún-ku, gia̍h tio̍h chı̍t-ki koáiⁿ-á un-un-á tōng, bān-bān-á kiâⁿ. I chiong sin bô chhoā choè koan-hu. Choan-bûn kàu ta̍k só͘-chāi thoè lâng choè iú-ek ê sū, thàm pēⁿ lâng, thoè lâng kái-koat lân-tê, an-ùi iu-siong ê lâng, te̍k-pia̍t sı̄ tùi tı̄ loân-ài tiong, kap pı̄ lâng loân-ài ûi-khı̀ ê lâng, kā in pang-bâng. Hoān-nā tú-tio̍h lâng teh khoàⁿ-khin lâm-lú loân-ài choè thang kiàn-siàu khó-phí ê sū hit-sı̂, lia̍h choè m̄-thang tùi lâng kóng chhut, lia̍h choè liáu hit-hō sı̂-kan sı̄ bô kè-ta̍t ê sı̂, i it-tēng tùi seng-khu the̍h chhut sèng-keng, hian Sù-tô͘ hēng-toān só͘ kı̀ Pí-tek só͘ khoàⁿ ê ı̄ⁿ-siōng kóng:
“……Ū siaⁿ-im ǹg i kóng, Pí-tek khí--lâi, thâi lâi chia̍h, Pí-tek the-sı̂ kóng, Chú ah! Che sı̄ m̄-thang, kı̀ⁿ-nā chho͘-sio̍k ê mı̍h kap bô chheng-khı̀ ê mı̍h, goá chiông-lâi m̄-bat chia̍h. Tē 2 pái ū siaⁿ ǹg i kóng, Siōng-tè só͘ hō͘ i chheng-khı̀ ê, lí m̄-thang lia̍h choè chho͘-sio̍k ê mı̍h……”
Tha̍k chit chām liáu, hit ūi lāu-lâng chiū ē tùi chı̍t pan chheng-liân kóng, éng-oán m̄-thang lia̍h “Loân-ài” choè kiàn-siàu. M̄-thang lia̍h chheng-liân lâm-lú chhin-chhiat iú-gı̂-tek ê chêng-ài, kap hu-hū loân-ài ê thiàⁿ-chêng choè kiàn-siàu. Siōng-tè kı̀-jiân hō͘ ài-chêng chiâⁿ-choè chheng-khı̀, lán kiám thang khoàⁿ i choè kiaⁿ lâng, khó-thí? M̄-thang, in-ūi Siōng-tè chiū-sı̄ thiàⁿ, jı̂-chhiáⁿ Siōng-tè só͘ chō ta̍k-hāng sū-bu̍t ê tiong-kan, thiàⁿ sı̄ choè khó-ài ê, hiān-kim só͘ chûn ū sı̀n, ū ǹg-bāng, ū jı̂n-ài, kı̂-tiong choè tē-it toā ê chiū-sı̄ “Thiàⁿ.” Só͘-í sè-kiáⁿ ah! Tio̍h saⁿ-thiàⁿ, pèng-chhiáⁿ ài kám-siā Siōng-tè, in-ūi lín khó-í pí-chhú saⁿ-thiàⁿ. Chheng-liân lâng thiaⁿ i kóng chiah ê oē, tāi-ke lóng chin hoaⁿ-hí khoài-lo̍k. Nā-sı̄ bô chı̍t ê chai chit ūi lāu-lâng sı̄ hùi-liáu goā toā ê tāi-kè chiah lâi o̍h chit khò ê kàu-hùn. (Oân)
Chù: Chit phiⁿ kò͘-sū ê goân-chok sı̄ goā-kok Pau-ní-hâm sian-siⁿ chok. Chut tı̄ A.D. 1937 nı̂ 2 goe̍h hō, Tân Chong-kùi Bo̍k-su chú-phian ê Pò͘-tō cha̍p-chı̀. Tù-chiá tı̄ chia e̍k hō͘ tāi-ke choè chham-khó.
