Hòng-tōng Kiáⁿ Thau-the̍h Ûi-su Koé-pı̀ⁿ.
Bí-kok chı̍t ê hù-ong, put-chí jia̍t-sim tı̄ tō-lí, tâng kàu--ê ta̍k-ê khim-kèng--i. Khó-sioh i ê toā kiáⁿ hòng-tōng, m̄ khéng thiaⁿ lāu-pē ê kà-sı̄. Ū chı̍t jı̍t lāu-pē chek-pı̄ i kóng, “Chı̂ⁿ ke̍k oh thàn, khai-ēng tio̍h chún-chat, m̄-thang ēng gûn ná iā soa chı̍t-iūⁿ.” Kiáⁿ siū-khı̀ lāu-pē khek-po̍k, chiū thau-the̍h gûn-hāng khı̀ chhut-goā, poa̍h-kiáu, tè chhiong-ki bû só͘ put choè. Ū hiah-kú, chı̂ⁿ-gûn khai-liáu, tâng-kiâⁿ ê khoàⁿ i m̄ khí. Hòng-tōng kiáⁿ tò-tńg siūⁿ hit chhù chı̂ⁿ-gûn hù-chiok, siáⁿ-sū liû-lo̍k toà-chia, koh lāu-pē ke-hé hiah toā ê goá eng-kai tit-tio̍h chı̍t hūn, siat-sú hō͘--goá tit-tio̍h kè-chhiú, ia̍h ū thang khoài-lo̍k poàⁿ sı̀-lâng, put-jû tò-lâi kā lāu-pē thó. Koh siūⁿ, kiaⁿ-liáu pē m̄ hō͘--goá, m̄ ta̍t-tio̍h thau-the̍h khah khoài. Kè-tı̀ siūⁿ tiāⁿ, chiū khoán hêng-lí khí-sin, jı̍t àm kàu-tè, tı̍t jı̍p lāu-pē ê pâng, khoàⁿ bô lâng tı̄-teh, toā hoaⁿ-hí, khui kūi, tit-tio̍h gûn-phiò kúi-nā chheng kho͘, siu--khí-lâi, koh the̍h kim, gûn chin-choē, hiâm kim, gûn thoa-thūi, koh chhiau khoàⁿ ū iù-nńg kùi-khı̀ ê mı̍h á-bô, hut-jiân bong tio̍h chı̍t pau, phah-sǹg sı̄ kùi-khı̀ ê mı̍h, chı̍t-ē tháu--khui sı̄ lāu-pē chhin-chhiú siá ê ûi-su, siūⁿ lāu-pē hūn goá hiah chhim, chiong-lâi ke-hé gûn-hāng, m̄ chai beh pàng hō͘ siáⁿ lâng, bóng khoàⁿ-bāi ia̍h thang chai chı̍t ê tāi-khài. Ûi-su kóng, “Goá poàⁿ sı̀ lâng khûn-khó͘ khí ke, chin-chiàⁿ bû-koē, só͘ ū hiān gûn sán-gia̍p, chiàu bó͘ kiáⁿ pı̂ⁿ-pun. Bó͘ só͘-chāi chhân-hn̂g kui toā-kiáⁿ, bó͘ só͘-chāi chhù-the̍h kui tē jı̄--ê, hiàn gûn toē hō͘ bó͘-mı̍h ki-koan.” Lō͘-bé koh kóng, “Toā kiáⁿ bó͘-bó͘ sui-jiân hòng-tōng, chóng-sı̄ goá éng boē jím tit i choè khit-chia̍h, i m̄ chai thó-thàn ê kan-khó͘, só͘-í án-ni khai-phún, pa̍t jı̍t i tek-khak oē bat siūⁿ. Hoān-nā goá ê ke-lāi lâng chhin-chhek tio̍h chiong èng-hūn ê gia̍h pun hō͘--i. Chhiat-chhiat hoan-hù.”
Kiáⁿ tha̍k kàu chia ba̍k-sái lâu, thó͘-khùi kóng, “Goá sui-jiân kū-choa̍t lāu-pē, lāu-pē khiok bô kū-choa̍t--goá. Nā bô tùi chit-tia̍p koé-pı̀ⁿ, ho̍k-sāi lāu-pē nı̂-lāu, chiū goá boē sǹg choè lâng.” Chiū koaiⁿ kūi, chhut-khı̀ kı̀ⁿ ke-lāi lâng. Bô loā-kú lāu-pē tò--lâi, chiàu sı̍t tùi pē jı̄n m̄-tio̍h. Lāu-pē toā hoaⁿ-hí, liâm-piⁿ chhiáⁿ chhù-piⁿ lâng-kheh, thong mı̂ siat-iân hoaⁿ-hí. Tùi chit sı̂ kó-jiân hoán-hoé chêng ê m̄-tio̍h, liāu-lí ke-sū put-chí ū hoat-tō͘, kàu hiān-chāi i ê hō͘-è kiáⁿ-sun, iáu hoaⁿ-hí thê-khí i ê tāi-chı̀.
Tong-kim ê lâng kú-kú m̄ chai ū chû-pi ê Pē tı̄ thiⁿ-téng, ka-kı̄ siūⁿ pháiⁿ-miā, sı̍t-chāi tı̄ thiⁿ--nı̍h ê Pē kú-kú chek-chū gia̍p-sán tı̄ thiⁿ--nı̍h teh thèng-hāu, khó-sioh lâng m̄ khéng chhin-kūn lâi sêng-siū. Bat thiaⁿ-kı̀ⁿ lâng kóng, “Goá siáⁿ hō lâng, káⁿ siūⁿ thian-tông?” Sı̍t-chāi thian-tông ê hok-khı̀ sı̄ lâng pún-jiân ū--ê, kiám m̄ chai thiⁿ toē bān-mı̍h to̍k-to̍k lâng tē it chun-kùi--mah? Ki-tok lâi sè-kan kiù--lâng, ia̍h thang choè Siōng-tè thiàⁿ lâng ê kan-chèng. Sèng-keng kóng, “Siōng-tè ê Kiáⁿ thiàⁿ--goá, thoè goá pàng-sak ka-kı̄.” (Ka-lia̍p-thài 2: 20.) Ki-tok bat kóng, “Sı̀n chhe goá lâi ê Thiⁿ Pē, chiū ū éng-oa̍h, bián tēng choē, in-ūi tùi sı̀n í-keng chhut sí jı̍p oa̍h.” (Iok-hān 3[5]:24.) Tāi-ke siáⁿ-sū m̄ thàn-chá sı̀n hok-im lâi tit-tio̍h Ki-tok ê kiù-un, sêng-siū thian-tông bô kiông-chı̄n ê gia̍p-sán?
Thoè Pêng-iú Sí.
Bí chiu lâm-pō͘ bó͘ ê siâⁿ-goā choē-choē gı̄ thióng, chı̍t jı̍t goá khı̀ hia kiâⁿ-kiâⁿ khoàⁿ-kı̀ⁿ chı̍t ê lāu-lâng chhiú kia̍h kúi-nā ki chhiⁿ-hoe, chhē chı̍t ê bōng, piàn-piàn chhah tı̄ bōng téng, khoán-sit chhin-chhiūⁿ ke̍k-kı̂ ai-siong ê khoán. Goá kūn-oá mn̄g, “Bōng--nı̍h ê lâng sı̄ lí ê hū-heng á m̄-sı̄?” Chhám-chheh ı̀n kóng, “M̄-sı̄.” Mn̄g, “Á-sı̄ lí ê bó͘?” Ìn, “M̄-sı̄.” Mn̄g, “Lí ê kiáⁿ á cha-bó͘ kiáⁿ?” Ìn, “Lóng m̄-sı̄, sı̄ goá ê pêng-iú.” Goá khoàⁿ-kı̀ⁿ bōng í-keng hoat chháu. Koh mn̄g i kóng, “Pêng-iú ê bōng cháiⁿ-iūⁿ hō͘ lí kám-kek kàu án-ni?” Ìn, “Chit-ê sı̄ hui-siông ê pêng-iú, thiⁿ-toē lāi hán-hán ū. Chá lán Bí-kok lâm-pak chiàn, chèng-hú kiâⁿ thiu peng ê hoat-tō͘, hoān-nā lâm-chú jı̄-cha̍p hè í-hā lóng tio̍h thiu-chhiam jı̍p kun-iâⁿ. Pháiⁿ-miā goá tú liam--tio̍h boē thang the-sı̂, m̄-kú chı̍t-ke toā-soè lóng teh khoàⁿ goá chhı̄, nā chit sı̂ lı̄ ke, chiū in tek-khak gō--sí. Beh khí-sin, pē-bú thı̂-thı̂ khàu-khàu, bó͘ kiáⁿ pu̍ih saⁿ, khàu ê siaⁿ chhin-chhiūⁿ gān teh háu. Hit sı̂ ū pêng-iú lâi sàng--goá, khoàⁿ-kı̀ⁿ chı̍t ke chiah chhiⁿ-chhám, ka-kı̄ sim sng, kā goá kóng, ‘Goá chit-tia̍p tng siàu-liân, chiàⁿ-sı̄ goá chhut-la̍t ê sı̂. Hiaⁿ, lí pí goá khah choē hè, koh ke-lāi toā soè tio̍h khò lí, siat-sú lí put-hēng, hit-tia̍p chı̍t ke beh cháiⁿ-iūⁿ? Goá khoàⁿ chit hō chêng-kéng, kam-goān thoè lí khı̀, m̄-chai lí beh á m̄?’ Goá boē jím--tit. Pêng-iú kiông-kiông beh, kóng, ‘Goá téng bô pē-bú, ē bô bó͘-kiáⁿ, chiū nā sí ia̍h sóng-khoài. Bān-it Siōng-tè pó-pı̀--goá, hō͘--goá ū sı̀ⁿ-miā tò--lâi, lán lâi chia̍h thâi-iâⁿ ê chiú. Kóng chiàn-tiûⁿ ê chêng-hêng hō͘ lí thiaⁿ, hoaⁿ-hí koh-khah boē kóng--tit. Nā bô, ūi-tio̍h kok pàng-sak sı̀ⁿ-miā, thoè pêng-iú sí, it kú lióng tek, sí ia̍h bô hūn. Hiaⁿ, lí m̄ khéng, chhı̀ mn̄g chı̍t ke beh kau siáⁿ lâng? Goá chū-sin siōng-chhiáⁿ put-lêng pó, chū-jiân boē kò͘ kàu lí ê ke.’ Tùi án-ni thong ke kám-kek lâu ba̍k-sái, kā i khoán hêng-lí, sàng i chhut mn̂g. Goá kap ke-lāi lâng jı̍t-mı̂ thoè i kı̂-tó ǹg-bāng i thâi-iâⁿ tò--lâi, thang siat chiú pài-siā. Bô-gı̂ khı̀ bô loā kú, sí tı̄ Ki-kah-má-kiap ê chiàn-tı̄n, chiū-sı̄ bōng-lāi chit lâng. Goá kú-kú beh lâi pài--i, lō͘-tô͘ chin hn̄g, iū bô lō͘-hùi, chiah tǹg mı̍h-kiāⁿ koh tùi chhin-chhek chioh tām-po̍h chı̂ⁿ, kàu chia, chí-ū khoàⁿ-kı̀ⁿ chı̍t-tui thô͘-tui, ta̍k-hāng hong-hoè. Ai-ah! Goá ê hó pêng-iú taⁿ i tı̄ tah lo̍h? I sı̍t-chāi sı̄ thoè goá sí, goá khoàⁿ-kı̀ⁿ án-ni thái-thó bô pi-siong?” Kóng soah, ı̍h-ı̍h u̍t-u̍t boē chhut-siaⁿ. Goá ia̍h siong-sim lâu ba̍k-sái. Hoe chhah liáu, koh khui a̍h the̍h chı̍t-tè bōng-pâi, “THOÈ GOÁ SÍ” saⁿ jı̄, ē-toé siá bó͘ ge̍h bó͘ jı̍t bó͘, lâng khiā--ê.
Thiaⁿ-kı̀ⁿ chit chat sū--ê, bô m̄ thoè in lâu ba̍k-sái, in-ūi chit lâng chin-chiàⁿ sı̄ thiⁿ toē kan ê gı̄-sū, kàu-gia̍h hō͘ lâng kám-kek. Siū-un--ê sui-jiân ke̍k sòng-hiong, ia̍h bô boē kı̀-tit un-gı̄ keng-kè chheng-sin bān khó͘, iah-tio̍h chhin-sin kàu bōng-chêng lâi piáu-bêng kám-kek ê sim-ı̀. Chú Iâ-so͘ Ki-tok thoè lán siū-sí, un-gı̄ pí chit lâng khah toā, lán kám-kek Chú ê sim-ı̀ pí hit-ê sòng-hiong lâng cháiⁿ-iūⁿ? Kiám-chhái lâng phah-sǹg Ki-tok sı̄ Siōng-tè ê Kiáⁿ, toā hián sı̂n-thong, sui-jiân pàng-sak sı̀ⁿ-miā, bô tek-khak oē kan-khó͘, sı̍t-chāi m̄-sı̄ án-ni, khoàⁿ I tı̄ Khek-se-má-nı̂ hn̂g kı̂-tó, chhiⁿ-chhám ai-siong ê khoáⁿ sı̄ oē só͘ boē hêng-iông, koh kı̂-tó kóng, “Pē ah! Lí sı̄ bān koân-lêng, hō͘ chit-ê poe lı̄-khui--Goá, chóng-sı̄ m̄-sı̄ thàn goá ê só͘ ài, sı̄ chiâⁿ Lí ê chí-ı̀” (Má-khó͘ 14:22-26[36]). Āu-lâi tiàu tı̄ sı̍p-jı̄-kè téng, kan-khó͘ haiⁿ-haiⁿ chhan, hō͘ khoàⁿ ê lâng lêng-jio̍k, gia̍t-siat. Ki-tok it-seng tam-tng kan-khó͘, thun-lún lêng-jio̍k, lóng sı̄ ūi-tio̍h lí goá, lán pàng choè bô iàu-kín, sim-lāi bô chı̍t lı̂-si siū kám-tōng, chiū chin-chiàⁿ sı̄ ko͘-un hū-gı̄ ê lâng.
Gûi-kip ê Sı̂ Tit-tio̍h Kiù.
Ū chı̍t ê kò chûn ê lâng, jı̍t--sı̂ tı̄ chûn-lāi teh khùn, hut-jiân toā hong khí, tiàⁿ-soh tn̄g--khı̀, chûn-á hō͘ hong chhoe kàu chı̍t-ūi gûi-hiám ê thoaⁿ-kháu, chûn-á lāi ê lâng hō͘ tâu-chúi ê siaⁿ phah-chhíⁿ--khí-lâi, khoàⁿ chûn í-keng kūn thoaⁿ, nā lâu--lo̍h-khı̀, chûn tek-khak phoà, lâng tiāⁿ-tio̍h bô miā. Liâm-piⁿ sim pho̍k-pho̍k chhéng toā siaⁿ kiò kiù-miā, ia̍h chı̄n-la̍t kò-chûn. Nā-sı̄ chúi teh lâu ê la̍t put-chí thàu, jı̄m i piàⁿ miā kò boē chı̀n. Chûn-á chiām-chiām lâu kàu gûi-hiám ê thoaⁿ-kháu. Hoāⁿ téng khoàⁿ ê lâng, chin choē, ta̍k ê tiô kha tǹg toê toā siaⁿ hoah kóng, “Kiù lâng--lo! Chı̍t ê lâng kap chı̍t chiah chûn beh bia̍t-bô--lah!” Tú-tú kūn thoaⁿ-kháu, chı̍t lâng the̍h chı̍t khún soh lâi, ēng soh-thâu hiat tı̄ chûn-lāi, chûn-lāi ê lâng chai lı̄-khui sí-toē bô hn̄g, hûn put hū thé, kha-chhiú bâng-loān m̄ chai beh cháiⁿ-iūⁿ, kan-ta oē hiáu piàⁿ gōng-la̍t kò chiúⁿ nā-tiāⁿ. Hoāⁿ-téng ê lâng toā siaⁿ hoah kóng, “Lí tio̍h pàng-sak chûn tô-miā! Koáⁿ-kín ēng soh pa̍k lí ê seng-khu, goán chiah kiù lí ū hoat--tit!” Chûn-lāi ê lâng hut-jiân chhin-chhiūⁿ bı̂n-bāng chhíⁿ, thàn in ê oē khı̀ kiâⁿ. Soh pa̍k hó, chûn tú lâu-lo̍h thoaⁿ thiah kàu chhùi sap-sap, kai-chài ū hoāⁿ-téng ê lâng kā in kiù-khí, pêng-an bô sū. Goá siūⁿ chit hāng thang choè Sèng-tō ê phı̀-jū. Lâng tı̄ gûi-kip ê tiong-kan bô hoat-tō͘ thang ka-kı̄ kiù. Siat-sú m̄ oá-khò goā-kài ê pang-chān, gōng-gōng ka-kı̄ oá-khò--ê, hit-hō tek-khak bia̍t-bô. Sè-kan lâng tı̂m-le̍k tı̄ chiú-sek ta̍k-hāng ê pháiⁿ-tāi chin-choē, in lı̄-khui sí-toē chı̍t chat-chat-á nā-tiāⁿ, chiū nā ū poàⁿ tiong-tn̂g chhíⁿ-gō͘ sêng-sim koé-pı̀ⁿ, put-kò siu-kiô chō-lō͘, ài tùi che lı̍p kong-tek, sui-jiân ke-hé khai liáu kng-kng, ia̍h sı̄ chhin-chhiūⁿ hit-ê tāi-kong tāi-seng chhut-la̍t kò chiúⁿ, m̄ khı̂ⁿ-soh kiû kiù chı̍t-iūⁿ. Tō-lí tı̄ kūn-kūn hoán-tńg kiû hit-ê hn̄g--ê, tāi-chı̀ iông-ı̄ⁿ choè hoán-tńg chhē hit hō oh--ê, goá khoàⁿ sè-kan lâng ê pē-pēng lóng-chóng sı̄ án-ni. Goá tı̄ chit pún chheh kóng kúi-nā pái. Lâng tek-khak tio̍h oá-khò Ki-tok ê un chiah oē tit-tio̍h kiù, chiàⁿ-chiàⁿ chit-ê ı̀-sù. Ū lâng soà phah-sǹg án-ni kan-ta thèng-hāu Ki-tok ê kiù-un siúⁿ-sù--goá, goá bián choè poàⁿ hāng, che sı̍t-chāi toā chhò-gō͘. Hit-ê tāi-kong oē tit-tio̍h kiù, chāi tı̄ pún-sin khı̂ⁿ-soh kap hoāⁿ-téng ê lâng saⁿ-liân. Lán ia̍h tio̍h khı̂ⁿ-soh kiù-un kap Kiù Chú saⁿ-liân, chiah oē choè--tit. Só͘-í Sèng-keng kóng, “Ki tio̍h liân tı̄ chhiū-sin. Chiah oē kiat-chí.” Iok-hān 15 chiuⁿ chiū-sı̄ chit-ê ı̀-sù.
Thoè Tng Thiu-peng.
Tı̄ 1448 nı̂, Í-tāi-lı̄ kok khí kek-bēng, chèng-hú kiâⁿ liam-khau thiu peng ê hoat-tō͘, siá thong-siâⁿ ta-po͘-teng ê miâ-sı̀ⁿ tı̄ kūi-lāi, chiàu pah-hūn liam kúi ê, lóng ū tiāⁿ-tio̍h ê siàu-gia̍h. Chı̍t ê pù lâng ê kiáⁿ chhàu-tú-khám liam--tio̍h, pē-bú chin thiàⁿ--i, m̄ kam hō͘ i khı̀, in-ūi kiáⁿ sı̄ Nńg-chiáⁿ ê tha̍k-chheh lâng, tng peng tio̍h tam hong tam hō͘, poâⁿ-soaⁿ kè-niá, kiaⁿ-liáu bē kàu chiàn-tiûⁿ, í-keng sí--khı̀, tùi án-ni tiû-tû boē koat-toàn. Ū--ê kā pù-lâng kóng, “Lí ê kiáⁿ khı̀ tng-peng, sı̍t-chāi tı̄ chiàn-sū lóng bô lı̄-ek, put-jû chhut choē-choē gûn, chhiáⁿ ióng-kiāⁿ ū la̍t ê lâng lâi thoè, án-ni pē-bú bián hoân-ló, iū koh pı̄-pān ha̍p ēng ê jı̂n-châi pang-chān kok-ka, it kú lióng tek, kiám bô khah hó?” Pù-lâng chàn-sêng, chiū tı̄ kok-lāi sı̀-koè tah kóng-kò, boē pò-choá, kóng nā ū lâng ū khùi-la̍t, oē thoè goá ê kiáⁿ choè peng bô lūn sím-mı̍h tiâu-kiāⁿ, iau-kiû sím-mı̍h mı̍h, hoān-nā goá ê la̍t choè oē kàu--ê, lóng beh sêng-jı̄n, hān bó͘ ge̍h bó͘ jı̍t lâi chham-siông. Kóng-kò chhut ge̍h-goā jı̍t kú, jı̍p iâⁿ ê kı̂ í-keng kàu, lóng bô lâng lâi chiap-hia̍p, pē-bú toā iu-būn, mı̂-jı̍t thı̂-khàu. Chı̍t jı̍t chhe-ia̍h lâi tiàu siàu-liân jı̍p iâⁿ pò miâ, pē-bú, chí-bē, chhin-chhek lâi sàng i kàu siâⁿ-goā, thı̂-khàu kàu bô siaⁿ. Hit sı̂ ū chı̍t ê kè-pak sió-tı̄ lâi sòng-hêng, chit-ê bô pē bô bú, tùi soè-hàn chiū hō͘ chím-chek chiàu-kò͘ poê-ióng. Tı̄ lō͘--nı̍h hiaⁿ-tı̄ tâm-lūn lı̄-pia̍t ê oē, sió-tı̄ kóng, “Goá ko͘-toaⁿ chı̍t sin, bô só͘ tı̂ⁿ-poàⁿ, goān thoè lí jı̍p iâⁿ. Chêng-jı̍t in-ūi kiaⁿ chím-chek m̄ khéng chiah m̄-káⁿ kóng, hô-hòng chím-chek ê un chin chhim tı̄ goá tau, che chiàⁿ-sı̄ goá pò un ê sı̂. A-hiaⁿ, lán ê saⁿ saⁿ-oāⁿ chhēng, hō͘--goá téng lí ê miâ khı̀, koh goá ê nı̂-hè bı̄n-māu kap lí chha-put-to, sui sı̄ lí í-keng pò miâ chiūⁿ chheh, phah-sǹg ia̍h bô siáⁿ iàu-kín.” Hiaⁿ kóng, “Che m̄ sı̄ sió-khoá sū, ‘Ka-kı̄ m̄ ài, beh hō͘--lâng,’ hô-hòng ū sı̀ⁿ-miā ê koan-hē, kiám thang chiong só͘ kiaⁿ--ê kiâⁿ tı̄ hiaⁿ-tı̄ ê tiong-kan? Koh lán sǹg sı̄ kut-jio̍k ê chhin, sí lí sí goá sı̄ chı̍t-iūⁿ.” Sió-tı̄ kóng, “Khiok ū iáⁿ, m̄ kú goá chin ı̀-ài.” Hiaⁿ khoàⁿ sió-tı̄ chin-sim, chiū tah-èng, tāi-ke tùi-oāⁿ sin-chhēng, saⁿ-sı̂ khí-sin. Hiaⁿ tò-lâi kı̀ⁿ pē-bú, pē-bú toā hoaⁿ-hí, kám-kek tı̍t-á hiân-hoē, chiū chhe lâng the̍h chı̍t pah kim-pōng kàu kun-iâⁿ beh hō͘ i choè só͘-hùi, tı̍t-á kóng, “Goá phe-sí sı̄ beh pò-tap chím-chek ê un.” M̄ siu. Kè bô loā-kú kau-chiàn sí tı̄ chiàn-tiûⁿ--nı̍h, chím-chek put-chí pi-siong, khı̀ siu-lí i ê bōng soà khiā pâi, pâi phah “Thoè kè-pak hiaⁿ Má-ná-tí chhut-tı̄n sí, To-ná-tí ê bōng.” Chit chat sū liû-thoân ta̍k só͘-chāi, lâng thiaⁿ-kı̀ⁿ toā siū kám-kek.
Chú Iâ-so͘ ūi-tio̍h sio̍k lán ê choē sí, hō͘ lán bián siū tē-ge̍k ê hêng-hoa̍t, thang hióng-siū thian-tông ê hok-khı̀, lán beh cháiⁿ-iūⁿ tap-siā I? Beh cháiⁿ-iūⁿ kı̀-liām I?
Sèng-keng Ìn Sè-kan Lâng ê Mn̄g-toê.
Goá bat lâng tâm-lūn tō-lí, chio lâng ho̍k-sāi Siōng-tè, choē-choē gâu oe-the, taⁿ tiah Sèng-keng lāi iàu-kín ê oē lâi that-ba̍t oe-the--ê ê chhùi, ǹg-bāng lâng chai kéng-séng, bô in-ūi ba̍k-chêng ê sū lâi chó͘-gāi chiong-lâi tit-tio̍h éng-oán oa̍h. Tha̍k--ê chhiáⁿ soè-jı̄ siūⁿ, tio̍h chai tit-tio̍h kin-á-jı̍t sı̀n-thàn ê jı̍t kap chêng-jı̍t oe-the ê m̄-tio̍h.
Ū lâng kóng, Goá tng siàu-liân, jı̍t-chí kú-tn̂g, mı̍h-sái koáⁿ-kín kè-bô͘ chiong-lâi lêng-hûn ê tāi-chı̀?
“Kin-á-jı̍t ê sū siōng-chhiáⁿ m̄-chai, bı̂n-á-jı̍t ê sū bo̍h-tit ka-kı̄ khoa-kháu.” (Chim-giân 2[27]:1.)
Lâng sí chhin-chhiūⁿ teng-hé hoa, khùi tn̄g chiū soah, lâi-sè tı̄ tah-lo̍h?
“Chı̍t ê khit-chia̍h tı̄ pù-lâng ê mn̂g-kháu, kiû-khit, pù-lâng koáⁿ--i, bô loā-kú nn̄g lâng sí, pù-lâng tı̄ im-kan siū ta̍k hō ê kan-khó͘, khoàⁿ-kı̀ⁿ khit-chia̍h chē tı̄ A-pek-lia̍p-hán ê heng-chêng, tit-tio̍h ta̍k-hāng ê thiàⁿ-thàng, thó chı̍t tih-á chúi lâi lūn-âu ia̍h tit boē tio̍h.” (Lō͘-ka 16:2[22],3[23].)
Lâng chiūⁿ thian-tông lo̍h tē-ge̍k, chóng tio̍h kàu sím-phoàⁿ ê jı̍t chiah tiāⁿ-tio̍h?
“Sı̀n--ê boē siū sím-phoàⁿ, m̄ sı̀n--ê, choē í-keng tēng liáu, in-ūi m̄-sı̀n Siōng-tè to̍k-siⁿ sèng Kiáⁿ ê miâ.” (Iok-hān 3:18.)
Goá choè lâng bē bat choè siáⁿ khui-sim sū, kiám tio̍h lo̍h tē-ge̍k?
“Sè-kan bô gı̄ lâng, liân chı̍t ê ia̍h bô.” (Lô-má 3:10. ) “Iâ-so͘ kóng, Goá sı̍t-sı̍t kā lí kóng, lâng bô têng-thâu-siⁿ, boē jı̍p Siōng-tè kok.” (Iok-hān 3:3.)
Goá sı̍t-chāi ū choē, sui-jiân Siōng-tè toā chû-pi, bô tek-khak chiàu goá só͘ kiû--ê siúⁿ-sù--goá?
“Siông-siông choè pháiⁿ ê lâng bô tit-tio̍h sià-bián.” (Chhut-ai-kı̍p kı̀ 34:7.) “Goá chio lín, lín m̄ thiaⁿ, Goá kia̍h-khí chhiú, lín m̄ ı̀n. Lí khı̀-sak Goá ê tō-lí, m̄ thiaⁿ Goá ê kà-sı̄, só͘-í chai-ē í-keng kàu lín kiaⁿ-hiâⁿ, Goá beh chhı̀n-chhiò lín.” (Chim-giân 1:24-26.)
Goá ia̍h thè chèng-lâng kı̂-tó, chhut-la̍t pang-chān kàu-hoē, Siōng-tè tek-khak hoaⁿ-hí chiah tio̍h?
“Kı̀ⁿ-nā chheng-ho͘ Goá kóng, Chú-ah, Chú-ah, Chú-ah--ê, bô it-chı̄n jı̍p thian-kok.” (Má-thài 7:21.) “Sím-phoàⁿ ê jı̍t choē-choē lâng beh kā Goá kóng, Chú ah, Chú ah, goán kiám m̄ sı̄ ēng Lí ê miâ thoân kàu, ēng Lí ê miâ koáⁿ-kúi, ēng Lí ê miâ kiâⁿ choē-choē koân-lêng--mah? siáⁿ-sū kū-choa̍t goá? Goá beh sı̂ kóng, Goá lóng m̄-bat--lín, choè put-hoat ê tio̍h lı̄-khui goá khı̀.” (Má-thài 7:22, 23.)
Án-ni chiū khoán-thāi goá kap pháiⁿ lâng tâng téng--mah?
“Choē tùi chı̍t lâng lâi sè-kan, sí ia̍h tùi choē, án-ni sí piàn-piàn kàu tı̄ chèng-lâng, in-ūi chèng-lâng bat hoān-choē.” (Lô-má 5:12.) “Lán lóng bê-lō͘ chhin-chhiūⁿ phah m̄ kı̀ⁿ ê iûⁿ, m̄ chai tah-lo̍h khı̀.” (Í-sài-a 53:6.)
Goá pêng-sò͘ kín-sı̄n, Siōng-tè chiū khoán-thāi goá kap choè pháiⁿ ê lâng pı̂ⁿ, kong-gı̄ tı̄ tah-lo̍h?
“Kı̀ⁿ-nā choân siú lu̍t-hoat, ia̍h tùi chı̍t tiâu poa̍h-tó, chiū-sı̄ hoān-tio̍h chèng tiâu.” (Ngá-kok 2:10.)
Án-ni chı̄-chūi oē tit-tio̍h kiù?
“Sı̀n Chú Iâ-so͘, jı̄n I choè Kiù Chú, chiū lí kap lí ê ke lóng tit-tio̍h kiù.” (Sù-tô͘ hēng-toān 6[16]:31.)
Goá chiū thang án-ni hióng-siū kiù-un lah mah?
“I kiù lán, m̄ sı̄ in-ūi lán só͘ kiâⁿ ê gı̄, sı̄ chiàu I ê lı̂n-bín, tùi thiⁿ têng-thâu-siⁿ ê soé kap Sèng Sı̂n ê oāⁿ-sin.” (Thê-tô 3:5.) “Lâng tit-tio̍h chheng choè gı̄, m̄ sı̄ tùi thàn lu̍t-hoat, to̍k-to̍k tùi sı̀n Iâ-so͘ Ki-tok, lán iā ū sı̀n-khò Iâ-so͘ Ki-tok, hō͘ lán tùi sı̀n Ki-tok tit-tio̍h chheng choè gı̄, m̄-sı̄ tùi thàn lu̍t-hoat, in-ūi tùi thàn lu̍t-hoat bô lâng oē tit-tio̍h chheng choè gı̄.” (Ka-lia̍p-thài 2: 16.) “Lín tùi un-tián, tit-tio̍h kiù, sı̄ tùi sı̀n; che ia̍h m̄ sı̄ chhut tı̄ lín pún-sin, sı̄ Siōng-tè só͘ siúⁿ-sù; m̄ sı̄ chhut tı̄ só͘-kiâⁿ, bián-tit lâng khoa-kháu.” (Í-hut-só͘ 2:8,9.)
Goá sı̀n Iâ-so͘ kàng-sè sio̍k choē, sí koh oa̍h, chiū thang tit-tio̍h kiù--mah?
“Chhùi kı̀-jiân jı̄n Iâ-so͘ choè Kiù-Chú, sim koh sı̀n Siōng-tè hō͘ i tùi sí koh oa̍h, chiū tit-tio̍h kiù.” (Lô-má 10:9.)
Sèng-keng kóng, lâng tio̍h kiaⁿ-kiaⁿ hiâⁿ-hiâⁿ choè chiâⁿ tit kiù ê kang, sı̄ cháiⁿ-iūⁿ?
Che sı̄ tit kiù í-āu ê sū, to̍k-to̍k tı̄ kin-á-jı̍t sı̀n chiū kàu-gia̍h, só͘-í Lô-má 4 chiuⁿ, 5 chat kóng, “To̍k-to̍k sı̀n Kiù Chú chheng put khiân ê lâng choè gı̄--ê, i ê sı̀n chiū kā i sǹg choè gı̄.”
Kiù Chú thoè goá só͘ choè tāi-khài sím-mı̍h?
Chiàu lu̍t-hoat, ta̍k-hāng mı̍h chha-put-to lóng sı̄ ēng huih hō͘ i chheng-khı̀, nā bô lâu-huih, chiū bô sià-bián.” (Hi-pek-lâi 9:22.)
Sı̀n chiū tit-tio̍h kiù kàu hiah iông-ı̄ⁿ?
“Nā-sı̄ sian-ti ēng oh-tit chiâⁿ ê tāi-chı̀ kah--lí, lí kám m̄ choè--mah? Hô-hòng to̍k-to̍k kóng soé sin-khu chiū chiâⁿ-choè chheng-khı̀.” (II Lia̍t-ông kı̀-lio̍k 5:13.)
Goá bē sı̀n tō-lí í-chêng, Siōng-tè kiám bô chhim-chhim oàn--goá?
“Siōng-tè lı̂n-bín thiàⁿ sè-kan-lâng.” (Iok-hān 3:16.) “Lán tng choè pháiⁿ ê sı̂, Ki-tok í-keng thoè lán sí, Siōng-tè ê thiàⁿ tùi che it-hoat hián-bêng.” (Lô-má 5:8.) “Chú thoè lán hiàn I ê sı̀ⁿ-miā, lán tùi che chai I ê jı̂n-ài, lán ia̍h tio̍h thoè hiaⁿ-tı̄ hiàn sı̀ⁿ-miā.” (I lok-hān 3:16.)
Goá taⁿ koh-khah chai choē tāng, kiaⁿ-liáu oh tit-tio̍h kiù?
“Iâ-hô-hoa kóng. Lín lâi goá kā lín kóng, lín ê choē-ok koàn-boán, sek-tı̄ tāng chhin-chhiūⁿ chhiah, chhim chhin-chhiūⁿ âng; Goá beh hō͘ i chı̄n pe̍h chhin-chhiūⁿ mı̂, chhin-chhiūⁿ seh.” (Í-sài-a 1:18.)
Goá thèng-hāu koé pháiⁿ kiâⁿ hó, chiah lâi thàn Kiù Chú, oē choè--tit-boē?
Ki-tok kóng, “Goá lâi m̄-sı̄ chio gı̄ lâng, chiū-sı̄ chio ū choē ê lâng.” (Má-thài 2:17[9:13].) “Kó͘-sı̍t ê lâng kiám oē koé in ê bı̄n, pà kiám oē piàn in ê hoe-pan.” (Iâ-lı̄-bí 13:23.)
Thiaⁿ-kı̀ⁿ kóng tè Ki-tok--ê tio̍h hi-seng ta̍k-hāng, án-ni beh cháiⁿ-iūⁿ?
“Lâng nā tit-tio̍h choân sè-kài, lâi sòng-sit i ê lêng-hûn, ū siáⁿ lı̄-ek? Á-sı̄ lâng beh chhut sím-mı̍h lâi tùi-oāⁿ i ê lêng-hûn.” (Má-thài 16:26.) Iâ-so͘ kóng, “Kı̀ⁿ-nā lâng ūi-tio̍h Goá ê miâ pàng-sak chhù-the̍h, á-sı̄ hiaⁿ-tı̄ chí-bē, pē-bú, kiáⁿ-jı̂, á-sı̄ chhân-hn̂g, beh tit-tio̍h pah pē, lâi sêng-chiap éng-oa̍h.” (Má-thài 19 :29.)
Goá chin kiaⁿ chhin lâng ki-chhiò beh cháiⁿ-iūⁿ? “Chú kóng. Ū Goá ê un, lí chiū kàu-gia̍h, in-ūi Goá ê khùi-la̍t sı̄ tı̄ lâng ê loán-jio̍k lâi chiâⁿ.” (II Ko-lı̂m-to 12:9.)
Kin-á-jı̍t kui-oá Ki-tok, chiong-lâi ē thang éng boē tı̂m-lûn á boē?
Ki-tok kóng, “Goá hō͘ in ū éng-oa̍h, in koat-toàn éng-oán boē tı̂m-lûn, bô chı̍t ê ē tùi Goá ê chhiú chhiúⁿ in khı̀.” (Iok-hān 10:28.)
Chit hāng goá siūⁿ bô kàu m̄-káⁿ siong-sı̀n. “Siōng-tè sı̍t-sı̍t bô phiàn--lán.” (Hi-pek-lâi 6:18.)
“Tiàm tı̄ I lán tit-tio̍h sio̍k-hoê, chiū-sı̄ lán ê choē sià-bián.” (Ko-lô-se 1: 14.) “Lín khò Mô͘-se ê lu̍t-hoat, só͘ boē tit-tio̍h chheng choè gı̄ ê sū, kı̀ⁿ-nā khò Ki-tok chiū it-chhè tit-tio̍h chheng choè gı̄.” (Sù-tô͘ Hēng-toān 13 :39.)
Boah Pó Huih Á Bē.
Chhut Ai-kı̍p-kı̀ 12 chiuⁿ
Chá jı̍t Iû-thài kok ū chı̍t ê sim-sek ê kò͘-sū, kàu-gia̍h thang choè sı̀n-tô͘ ê kà-sı̄. Kı̀-tit Í-sek-lia̍t lâng tı̄ Ai-kı̍p thâu chı̍t pái siú Poâⁿ-kè choeh, hit mı̂ lâng kiaⁿ-hiâⁿ, chun-siú Siōng-tè só͘ hoan-hù ê lé-sò͘ khı̀ kiâⁿ. Bó͘ ke ū chı̍t ê soè-hàn cha-bó͘ gín-ná chha-put-to cha̍p hè, lāu-pē nı̂ lāu bô pa̍t ê kiáⁿ, chiū chit-ê cha-bó͘ gín-ná choè toā-kiáⁿ, án-ni kàng chai-ē ê thiⁿ-sài nā kàu in tau, kap i put-chí ū koan-hē. Chit mı̂ cha-bó͘ gín-ná bē khùn ê sı̂ mn̄g i ê lāu-pē kóng, “Án tia ah, lán ê mn̂g-bâi mn̂g-khiā boah iûⁿ-á huih á-bē?” Lāu-pē ı̀n, “Boah hó lah.” Cha-bó͘ gín-ná chiū khùn--khı̀. Bô loā-kú cheng-sı̂n mn̄g kóng, “Boah huih á-bē?” Lāu-pē ı̀n, “Boah--lah.” Koh khùn--khı̀. Bô loā-kú tah-hiahN cheng-sı̂n mn̄g, “Boah-huih á-bē?” Kúi-nā pái. Chha-put-to khiàm kúi-nā hun kú poàⁿ-mı̂, cha-bó͘ gín-ná hut-jiân tio̍h-kiaⁿ cheng-sı̂n, ná giâu-gı̂ ná kiaⁿ, kiû lāu-pē tio̍h phō i chhut--khı̀, tek-khak tio̍h chhin-ba̍k khoàⁿ-kı̀ⁿ ū boah huih chiah an-sim. Lāu-pē thàn i, phō i chhut, bô phah-sǹg mn̂g-bâi mn̂g-khiā lóng bô boah-huih, cha-bó͘ gín-ná koh-khah kiaⁿ, chiū lâu ba̍k-sái. I ê lāu-pē ia̍h toā-kiaⁿ, koáⁿ-kín chhin-chhiú khı̀ boah. In siáⁿ-sū bô boah? Sı̄ in-ūi hit ē-po͘ lāu-pē hoan-hù lô͘-po̍k khı̀ boah, bô gı̂ lô͘-po̍k soà boē kı̀--tit. Cha-bó͘ gín-ná khoàⁿ-kı̀ⁿ huih í-keng boah hó, put-chí an-sim hoaⁿ-hí, chai ún-tàng--lah, chiū jı̍p pâng koh pêng-an khùn. Phah-sí toā kiáⁿ ê thiⁿ-sài lâi, khoàⁿ-kı̀ⁿ ū huih, chiū làng kè--khı̀, cha-bó͘ gín-ná thang bián sí. Lán lâng ia̍h sı̄ án-ni, choē-jı̂n sı̀n Iâ-so͘ choè Kiù Chú chiū bián siū lu̍t-hoat ê pò-èng, lín thang hoaⁿ-hí kóng, “Iâ-so͘ thiàⁿ--goá, Iâ-so͘ thoè goá hi-seng I ê seng-khu.” Siōng-tè bat kóng, “Oē kiù lín ê lêng-hûn--ê to̍k-to̍k huih.” I koh kóng, “Goá chı̍t-ē khoàⁿ-kı̀ⁿ huih chiū pàng--kè-khı̀.” Chhiáⁿ tho̍k-chiá chhı̀-siūⁿ, chit-ê huih kong-hāu loā toā? Loā ū kè-ta̍t? Sè-kan lâng nā ài tit-tio̍h kiù, tio̍h tāi-seng tò-tńg ka-kı̄ mn̄g, ū boah Iâ-so͘ ê pó-huih á bē? Tio̍h chin-sı̍t sı̀n-khò Iâ-so͘ ê pó-huih chiah oē tit-tio̍h kiù.
