Toā-hiaⁿ

Ùi Wiki Tô·-su-kóan

Toā-hiaⁿ í-keng koè-sin sı̀-gō͘-tang, kàu-taⁿ nā siūⁿ-tio̍h toā-hiaⁿ, iáu-sı̄ ē hō͘ goá sim-sng-sng kap bô-hān ê siàu-liām. In-ūi ka-têng sàn-chhiah, Toā-hiaⁿ 10 thóng-hoè-á tio̍h khı̀ soaⁿ-téng kā lâng chò tn̂g-kang, chò-sit khan-gû-chhia, khang-khoè chho͘-siap, koh-tio̍h thàu-chá bô-êng kàu àm, tùi chı̍t-ê 10 thóng-hoè gín-á, sı̍t-chāi bô-siáⁿ-sı̀, ū-iáⁿ beh khàu bô ba̍k-sái. I kóng hit-tong-sı̂ ê Lâm-tâu, Chéⁿ-á-thâu (Chhiah-chúi), Làm-á (Bêng-kan) chit kho͘-ûi-á, lóng ū i-ê kha-jiah, bô-kóng m̄-chai-iáⁿ, kóng liáu Toā-hiaⁿ soah ba̍k-kho͘ âng. 18 hoè hit-nı̂, sı̄ Toā-hiaⁿ jı̂n-seng toā-kái-piàn ê chı̍t-nı̂, soaⁿ-téng Kū-kong khoàⁿ i kâng chò tn̂g-kang bô-liáu-sı̂, tio̍h siāu-kài i khı̀ Siông-lô-á soaⁿ (A-lí-san) chò chı̍p-chhâi-kang, chū án-ni ùi Jı̍t-pún sı̂-tāi chò kàu kàng-ho̍k, ùi kàng-ho̍k chò kàu put-tek-í thè-hiu; ùi kong-ka ê lı̂m-tiûⁿ ki-su̍t-oân chò kàu seng-lí-lâng ê kang-thâu, sı̀-gō͘-cha̍p tang ê chheng-chhun, lóng chı̀m tı̄ soaⁿ-tiûⁿ, ūi seng-oa̍h, ūi saⁿ-tǹg pá, kám káⁿ siūⁿ-tio̍h siáⁿ-mı̍h kiò-chò chiân-tô͘. thàn-chia̍h-lâng, tû-liáu bāng thiⁿ-kong tàu pó-pı̀, m̄-thang lo̍h-hō͘, mā-tio̍h khoàⁿ téng-si thâu-ke ê ba̍k-sek, hó-ka-chài, Toā-hiaⁿ ê kang-hu bē-bái, chiah ū hoat-tō͘ iā beh chhı̄ bó͘-kiáⁿ, iā beh kià-chı̂ⁿ hō͘ lāu-pē, chng--lí ê chek-sun lóng mā o-ló Chı̀n-á chek-kong sı̍t-chāi chin hó-miā, ū hiah-nı̍h gâu thàn-chı̂ⁿ koh iú-hàu ê hāu-seⁿ, kı̂-sı̍t in beh thài ē liáu-kái nǹg soaⁿ-tiûⁿ ê kiâm-sng-khó͘-chiáⁿ? Tn̄g-tio̍h lo̍h-hō͘, saⁿ-chò sı̀-hioh-khùn chò bē koè-kang ê sı̂-chūn, tio̍h bô-hoat-tō͘ kià-chı̂ⁿ tńg-khı̀ hō͘ lāu-pē; nā tú-tio̍h hong-thai-thiⁿ, chò-toā-chúi ê sı̂-chūn tio̍h chhám--lò͘, pang-soaⁿ thih-ki-lō͘ hāi, kau-thong tn̄g-chat, khang-khoè bē chò--tit, beh tńg-khı̀ lō͘-thâu hn̄g, tńg--khı̀ mā bô-it-tēng ū khang-khoè chò, ko͘-put-lı̄-chiong, bóng-tán bóng-hāu, chı̍t tán poàⁿ goe̍h-jı̍t, chı̍t kò-goe̍h, mā bat hioh-tio̍h nn̄g-saⁿ kò-goe̍h--ê, chhù--lí tán beh chı̂ⁿ, chia ê bó͘-kiáⁿ saⁿ-tǹg mā tio̍h chia̍h, chin-chiàⁿ bô-ta-oâ, iah bô sı̄ beh án-choáⁿ? iōng sia--ê, iōng chioh--ê, 1 jı̍t tán koè 1 jı̍t, lâng kóng “sı̂-kàu sı̂ tam-tng, bô-bí chiah lâi chú han-chı̂-kho͘-thng.” thó-hái-lâng khó͘-liân, thoàⁿ-khòng-kang-á khó͘-liân, A-lí-san pōng-piah ê chı̍p-chhâi-kang-á kāng-khoán khó͘-liân. Tāi-khài sı̄ téng-tio̍h A-pa ê kò͘-sèng, tiong-hō͘ bē kap lâng kè-kàu ê Toā-hiaⁿ, tn̄g-tio̍h bái sı̂-ki, hūn-thiⁿ bo̍k oàn-miā, sûi-chāi-lâng hoat-lo̍h, sûi-chāi-lâng an-pâi, hó ê sı̂-ki lâi-kàu, i mā bē-hiáu pá-ak sa lâng ê cháng-thâu, ē-báu chı̄n-liōng báu. hō͘ lâng chhiàⁿ khı̀ chò kang-thâu hit-chām, thâu-ke khiàm kang-á kang-chu, kóng chiām-sı̂ bô-chı̂ⁿ sin-súi hoat bē-chhut-khı̀, tiong-hō͘ ê Toā-hiaⁿ khoàⁿ kang-lâng leh ut-chut, i soah seng khı̀ chioh-chı̂ⁿ pang-bâng an-tah só͘-hùi kap saⁿ-tǹg, kúi-cha̍p-bān kho͘ chhun-tı̄ thâu-ke hia, i soah thé-thiap thâu-ke ê kan-khó͘, lâng sı̄ sin-lô chhim thâu-ke ê chı̂ⁿ, Toā-hiaⁿ sı̄ thâu-ke khiàm i sin-lô ê chı̂ⁿ bô-iàu-kín. kiat-kó án-choáⁿ? kàu i put-tek-í thè-hiu ê sı̂, hō͘ thâu-ke bâ-ka gō͘-la̍k-cha̍p bān bô tè ni. 60 thóng-hoè ū 1 kang, Toā-hiaⁿ hiông-hiông lâi tn̄g náu-kin, ùi poàⁿ-sin piàn-sūi kàu tó tı̄ bı̂n-chhn̂g bē khí-sin, i khai-sí ai-cha̍p, ai-ai cha̍p-cha̍p kóng i iáu-ū kúi-cha̍p-bān kho͘ tı̄ thâu-ke hia, bêng-bêng in ū-chı̂ⁿ, ūi siáⁿ-mı̍h m̄ kap Lán sǹg? nā beh hiah-ê chı̂ⁿ thó--tńg-lâi, thang hō͘ Hui-hó͘ chò-boê (pún-chı̂ⁿ) khı̀ chò seng-lí, m̄-chai beh joā-hó--leh! “Toā-hiaⁿ! Chı̂ⁿ sı̄ thó bē tńg--lâi, in nā beh hêng--lán, chá tio̍h hêng--lán-à, taⁿ koh kā siūⁿ beh chhòng-siáⁿ? kò͘ sin-thé iàu-kín.” “khoàⁿ Hui-hó͘ án-ni piàⁿ-miā, án-ni hāu-hāu-jiàu, sı̍t-chāi chiâⁿ m̄-kam chiâⁿ bē-koè-sim!” “He goá chai--lah, iáu-sı̄ kā sin-thé kò͘ hō͘ hó-sè khah iàu-kín, Lí-ê kiān-khong, chiah-sı̄ Hui-hó͘ siōng-hó ê pang-chān.” Khó-sioh chū-chek siuⁿ-chhim, tháu bē-khui sim-tiong ê ut-chut, chū-oàn-chū-thàn kàu jı̂n-seng ê boé-lâu, chò hó-lâng chı̍t-sı̀-lâng, siáⁿ-lâng liáu-kái hó-lâng ê poē-āu? Toā-hiaⁿ chiok-chiok ke goá 19 hoè, chiàu-kò͘ sió-tı̄ pí lāu-pē khah-chē. kiàn-pái Toā-hiaⁿ nā ùi A-lí-san tńg--lâi, goá it-tēng tı̂ⁿ-toè tı̄ i ê sin-khu-piⁿ, chhoā goá chhit-thô, bé mı̍h hō͘ goá chia̍h, m̄-chai-iáⁿ ê lâng lóng tòng-chò Gún sı̄ pē-á-kiáⁿ, nā-sı̄ kóng sè-hàn sı̂, tùi goā-bı̄n ê tāi-chı̀ ū bat khah-chē, lóng sı̄ Toā-hiaⁿ chhoā goá sı̀-kè khı̀ só͘ tı̀-ı̀m. Goá 19 hoè sí lāu-pē kàu 28 hoè chhoā-bó͘ sêng-ke, nā m̄-sı̄ Toā-hiaⁿ ê kè-oē kap jı̄-hiaⁿ, saⁿ-hiaⁿ, sı̀-hiaⁿ ê saⁿ-kap sio-kēng, khó-lêng bô-thang hiah-nı̍h sūn-sı̄ tı̄ siā-hoē kap-lâng khiā-khí. Gún hiaⁿ-tı̄ chin-hô, chí-iàu Toā-hiaⁿ nā chhut-siaⁿ, Gún chò sió-tı̄--ê it-tēng chiàu i-ê ı̀-sù kiâⁿ, sui-jiân Toā-hiaⁿ bē toā-sè-siaⁿ, mā bē iōng bēng-lēng, ke̍k-ke ı̀-kiàn bô kāng-khoán, mā-sı̄ keng-koè chham-siông tio̍h ē oân-moá, che tio̍h-sı̄ Gún Toā-hiaⁿ, chin-chiàⁿ úi-tāi ê Toā-hiaⁿ. Toā-hiaⁿ sí-liáu sui-bóng ū khah ut-chut bô-nāi, hó-ka-chài i ê hāu-seⁿ cha-bó͘-kiáⁿ lóng koè-liáu chin pêng-sūn hēng-hok, che eng-kai sı̄ Toā-hiaⁿ ū hó bô͘-hoān ê siu-sêng. chāi-seⁿ sı̂, Toā-hiaⁿ siōng-kài chun-kèng “Jı̂n-keh-chiá”, khah khó-sioh--ê sı̄ i tn̄g-tio̍h ê “Jı̂n-keh-chiá”, pēng m̄-sı̄ chin-chiàⁿ ê “Jı̂n-keh-chiá”, chiah ē hō͘ Toā-hiaⁿ oàn-thàn koè boán-nı̂. Bô tha̍k-chheh ū khah-su, “thiaⁿ goá-ê oē, m̄-thang khoàⁿ goá-ê iūⁿ” ê jı̂n-sèng khoàⁿ-liáu bô-thiat, m̄-chiah ē khı̀ hō͘ “ngó͘-siōng chông-pài“ gō͘-tâⁿ-khı̀. A-mí-tō͘-hu̍t!