Bô chhin-chhiūⁿ lâng

‘Bô chhin-chhiūⁿ--lâng !’ Chit-kù-oē sı̄ goán a-bó tiāⁿ kóng ê oē. Kàu chit-má goá ê ı̀n-siōng iáu chiok chhim, chiok chhim ! Goán sè-hàn ê sı̂, ka-kéng chiok bái. Nā iōng sio̍k-gí lâi kóng, sı̄ sàn kàu kúi kiōng beh lia̍h--khı̀. M̄-tio̍h, goán sàn kàu kúi mā m̄-káⁿ lâi lia̍h ! Kiaⁿ lia̍h goán khı̀ ē ke-thiⁿ in ê mâ-hoân kap hū-tam ! Goá iáu ē kı̀--tit, goá ê tē-it kha chheh-pau sı̄ pa̍t-lâng sàng--ê. Hit-chūn goá tha̍k sió-ha̍k 4 nı̂. Tı̄ he chı̀n-chêng, goá ê chheh lóng iōng kin-á pau, ná-chhiūⁿ pau-hok-á leh, chhiú koāⁿ. Chit-má kā khoàⁿ--khí-lâi, kài-sêng beh toè-lâng-cháu hit ê khoán-sit. Lâng sàng--goá hit-kha chheh-pau sı̄ lâng iōng chin kú koh phoà-kô͘-kô͘, bô ài tı̍h--ê. Goá the̍h-tio̍h hit-kha chheh-pau ê sı̂ sı̄ hoaⁿ-hí kàu kiōng beh sí--khı̀ ! Goá tı̄ hia toā-siaⁿ jiáng kóng goá ū chheh-pau--ah. Koh kui-ê lâng lóng tiô--khí-lâi. Kàu chit-má goá koh kı̀-tiâu-tiâu. Goá ê iân-pit a̍p-á mā sı̄ pa̍t-lâng hō͘--goá-ê. He sı̄ chhâ chò--ê. Koà iōng thoah--ê. Tı̄ hit-ê 1960 nı̂-tāi, beh ū chı̍t-kâi iân-pit a̍p-á m̄-sı̄ ta̍k kháu-chàu lóng chò ē kàu--ê. Chı̀-chió tı̄ goán ê tông-o̍h hia goá khoàⁿ--tio̍h-ê sı̄ án-ne. Ū chı̍t-kâi iân-pit a̍p-á sı̄ chin iāng ê tāi-chı̀ ! Lâng sàng--ê mā kāng-khoán ! Goá chhēng ê khò͘ sı̄ goán a-pa chhēng phoà--ê chiah kái hō͘ khah té hō͘ goá chhēng. (Hit-ê sı̂-tāi goán lóng bô chhēng lāi-khò͘ !) Saⁿ mā sı̄ án-ne. Phó͘-thong goán tı̄ chhù--nı̍h lóng bô chhēng-saⁿ, thǹg pak-theh. Beh khı̀ ha̍k-hāu á-sı̄ chhut-goā chiah chhēng-saⁿ. Sàn kàu sím-mı̍h thêng-tō͘? Lí khó-lêng bô ài sı̀n ! Put-sı̂ to ài kā lâng chioh ! Chioh bí, chioh chı̂ⁿ, chioh ke-si (chhiūⁿ kòng-thûi-á, kı̀-á). Chhām sé sin-khu iōng ê toā kha-tháng mā sı̄ ài kā lâng chioh ! Cheng-chha m̄-bat kā lâng chioh ang, chioh kiáⁿ niâ ! Goá tiāⁿ-tiāⁿ khoàⁿ-tio̍h goán a-bó khiā tı̄ lâng ê mn̂g-chhùi, “Láu-jı̄--ê, lí kám ū? Gō͘-cha̍p-kho͘ poah--goá hó--m̄?” Thâu-á goá thiaⁿ bô “poah” sı̄ sím-mı̍h ı̀-sù? Boé-á chiah chai-iáⁿ sı̄ “chioh”. Goá tha̍k-chheh ê ha̍k-hùi ū sı̂ sı̄ tông-o̍h koan--ê ! Iáu ē kı̀-tit tha̍k gō͘-nı̂ sı̂ goán pan ê tông-o̍h koan cha̍p-goā-kho͘ hō͘--goá. Hit-chūn ê chù-chheh chı̍t ha̍k-kı̂ ài gō͘-cha̍p-kho͘, hō-chò tāi-pān-hùi. Goá tha̍k chho͘-tiong tē-it ha̍k-kı̂ ê chù-chheh chı̂ⁿ 400 goā kho͘ (chù-chheh, bé chheh-pau kiam khò-pún li-li khok-khok) mā sı̄ goá ê chhin-chiâⁿ hiahN i ê se-chong khı̀ tǹg chiah ū--ê ! Kóng kàu chia, ‘bô chhin-chhiūⁿ--lâng’ chit-kù-oē lí tāi-khài ē-tàng ke-kiám thé-hoē--chı̍t-sut-á chiah tio̍h ! Só͘-í goán a-bó ē án-ne kóng choa̍t-tùi m̄-sı̄ ‘bô pēⁿ teh khàu-chhan’. ‘Bô chhin-chhiūⁿ--lâng’ ū nn̄g chióng ı̀-sù: 1, bô chhin-chhiūⁿ lâng, chhin-chhiūⁿ ti, káu; 2, bô chhin-chhiūⁿ pa̍t-lâng. Tē-it ê ı̀-sù sı̄: lâng bô sêng lâng, put-koán sı̄ chhēng, chia̍h kap toà, lóng bô-sêng sı̄ lâng, ná-chhiūⁿ sı̄ tōng-bu̍t ! Che sı̄ chí it-poaⁿ seng-oa̍h bu̍t-chit ê hiáng-siū. In-ūi án-ne, goán chha-put-to lóng hoat-io̍k put-liông, n̂g-sng-tháng koh sán-pi-pa. Chin khó-lêng thâu-náu mā bô tit-tio̍h chèng-siông ê êng-ióng kap hoat-tián. Bo̍k-koài goán ê sêng-chiū bô koân ! Tē-jı̄ ê ı̀-sù sı̄: bô chhin-chhiūⁿ pa̍t-lâng. Pa̍t-lâng ū chhù thang toà, ū saⁿ thang chhēng, ū hó-mı̍h thang chia̍h, ū hó miâ-siaⁿ koh ū siā-hoē tē-ūi. Ē tit-tio̍h lâng ê chun-tiōng. Goán lóng bô ! Goá ê sió-tı̄ bat in-ūi chhēng-chhah phoà-làm phoà-sàm hō͘ in ha̍k-hāu ê lāu-su kā thí-chhiò, hāi i tùi ha̍k-hāu chı̍t-lō͘ khàu--tńg-lâi ! Kàu chit-má goá gō͘ hiaⁿ-tı̄ sui-jiân lóng chò i-seng, ū kò͘-tēng ê siu-jı̍p, mā ū siā-hoē tē-ūi kap hó miâ-siaⁿ; m̄-kú goá thâu-khak-té mā tiāⁿ-tiāⁿ phû-chhut hit-sı̂ ê hêng-iáⁿ kap hoê-ek, siūⁿ-tio̍h iáu-sı̄ ē sim-sng kap kha-nńg ! （Tâi-oân-jı̄ Tē 7 kı̂ , 2001 nı̂ 5 goe̍h)