跳至內容

Ki-tok-tô͘ ê Kong-má

Ùi Wiki Tô·-su-kóan
Lán Ki-tok-kàu siat tı̄ Tâi-oân í-keng ū 50 chó-iū nı̂ lah. Tâi-oân ê peh-sı̀ⁿ ū 300 goā bān, nā-sı̄ kàu kin-ná-jı̍t lâi jı̍p-kàu ê lâng iáu-bē ū chiūⁿ chı̍t bān, án-ni kiám m̄ sı̄ chin chió mah ? Lâng cháiⁿ-iūⁿ hiah m̄ kam-goān lâi jı̍p chit ê kàu ? Khiok sı̄ in-ūi choē-choē hāng ê in-toaⁿ, chóng-sı̄ chiàu goá khoàⁿ ū chı̍t hāng put-chí koan-hē ê that-gāi. Goá bat mn̄g kúi-nā lâng kóng, Pêng-iú ah, lí cháiⁿ-iūⁿ bô lâi sı̀n-tō-lí ? I ı̀n kóng, Sı̀n tō-lí hó sı̄ hó, sı̂n-bêng bô chhāi, che khiok bô iàu-kín, m̄-kú kong-má bô pài, chit pō͘ goán boē kiâⁿ-tit. Sı̍t-chāi lán siat-kàu tı̄ chit ê Tang-iûⁿ ê só͘-chāi iû-goân tio̍h tām-po̍h thé-thiap Tang-iûⁿ lâng ê sı̍p-koàn; só͘-í nā oē chiong chit ê kong-má ê sū lâi kái-liông kàu hō͘ i bô sio̍k tı̄ ı̄ⁿ-toan ê só͘-chāi, lâi siūⁿ chı̍t ê hoat-tō͘ kàu hō͘ in iû-goân ū kong-má tı̄-teh, chiū khah khoài hō͘ lâng lâi jı̍p Ki-tok-kàu. Taⁿ sı̄ sím-mı̍h hoat-tō͘ ? Gû-kiàn ū kúi-nā hāng pâi-lia̍t tı̄ ē-toé. 
1. Tio̍h chiong lán ê kong-má kı̀ tı̄ cho̍k-phó͘. Sı̀n-tô͘ ta̍k ke tio̍h sı̍t-hêng m̄ thang iân-chhiân. 
2. Tio̍h hip kong-má ê siōng. Nā bô siōng tio̍h hip bōng-pâi ê siōng, nā bô bōng-pâi ê siōng, tio̍h siá kong-má ê miâ-jı̄ jı̍p tı̄ kiàⁿ-lāi kùi tı̄ thiaⁿ-nı̍h, soà hián-bêng chin chun-kèng chin tùi-tiōng ê khoán. 
3. Múi nı̂ tio̍h ū tiāⁿ-tio̍h bó͘ jı̍t choè bó͘ kong-má ê kı̀-liām jı̍t. Hit jı̍t tio̍h chhiáⁿ thoân-tō sian-siⁿ kàu in chhù choè te̍k-pia̍t ka-têng ê lé-pài. Hit jı̍t thoân-tō sian-siⁿ ū hó ki-hoē thang khoàn-bián in ke-lāi ê toā sè, iā thang pò-iông tō-lí hō͘ hiah-ê chhù-piⁿ lı̂n-iū lâi khoàⁿ ê lâng thiaⁿ. Nā pı̄-pān tām-po̍h lim-chia̍h ê sū iā sı̄ bô siong-kan, in-ūi lim-chia̍h ê sū m̄ sı̄ sio̍k tı̄ ı̄ⁿ-toan : put-kò m̄ thang ēng chiú. 
4. Tio̍h khı̀ sûn kong-má ê bōng. Pún-tó͘ lâng ê sı̍p-koàn múi nı̂ tı̄ chheng-bêng chêng āu, chiū e-e tı̄n-tı̄n khı̀ thióng-po͘ sûn in kong-má ê bōng; só͘-í lán iā hit sı̂ lâi khı̀ sûn bōng, án-ni sı̄ chin hó ki-hoē. 
Taⁿ lán sı̀n-tô͘ khı̀ sûn bōng tio̍h cháiⁿ-iūⁿ ? 
1.Tio̍h chio thoân-tō sian-siⁿ choè-tı̄n khı̀. 
2. Tio̍h kúi-nā ke liân-ha̍p tâng chı̍t jı̍t khı̀ sûn, chiū thoân-tō sian-siⁿ ê kang khah chió. 
3. Tio̍h toà chhiⁿ-hoe á-sı̄ sím-mı̍h chhiū-pha khı̀ hiàn tı̄ kong-má ê bōng, lâi hián-bêng kı̀-liām ê chong-chek. 
4. Kàu bōng ê só͘-chāi tio̍h gı̂m-si kı̂-tó, thoân-tō sian-siⁿ tio̍h khoàn-bián in ê ka-cho̍k, iā sūn-soà pò͘-tō hō͘ hiah-ê oá lâi khoàⁿ ê lâng thiaⁿ. 
5. Nā pı̄-pān tām-po̍h piáⁿ á-sı̄ moâ-chı̂ lâi pun hō͘ hiah-ê chhı̄-gû gín-á, iā sı̄ put-chí ū sim-sek. 
Gû-kiàn pâi-lia̍t chit kúi hāng hō͘ tāi-ke chham-khó, nā ū tâng-ı̀ ǹg-bāng tāi-ke lâi sı̍t-hêng, nā ū sím-mı̍h tio̍h ké-oāⁿ, chhiáⁿ lín tio̍h chhut-thâu lâi chham-siāng. Bo̍k-tek sı̄ beh lı̄-ek kàu-hoē, ǹg-bāng hō͘ lâng khah ài lâi jı̍p lán Ki-tok-kàu. 
Téng-bı̄n só͘ pâi-lia̍t--ê iā bô hāi tio̍h Ki-tok-kàu ê kàu-lí, hoán-tńg ū thang pang-chān Pún-tó͘ ê Ki-tok-kàu ê chú-tı̍t lâi ín-chhoā in chı̄n choē kiáⁿ-sun ê gı̄-bū. Goá bat tı̄ pò͘-tō ê sı̂ pâi-lia̍t téng-bı̄n só͘ siá hit kúi hāng hō͘ lâng thiaⁿ, thiaⁿ-liáu ū lâng chiū kóng, Sian-siⁿ thiaⁿ lí só͘ kóng, lūn-kàu kong-má ê sū lâi kái-liông chhin-chhiūⁿ lí só͘ kóng án-ni sı̄ chin hó, m̄-kú goán m̄-bat khoàⁿ-kı̀ⁿ lín Ki-tok-kàu ê lâng ū án-ni sı̍t-hêng. Lín sı̄ kan-ta chhùi teh kóng nā-tiāⁿ. 
Ai-ah ! lán kiám thang hō͘ in án-ni hiâm mah ? Lán kiám m̄ tio̍h kín lâi sı̍t-hêng, hián-chhut lán iā ū teh kı̀-liām lán ê chó͘-hū mah ? Koaⁿ-bı̂n oē kham-tit tùi í-keng sí-liáu ê tāi-chiòng ê siōng ê bı̄n-chêng lâi kiâⁿ-lé, lán choè kiáⁿ-jı̂ ê lâng kám boē kham-tit tùi lán pē-bú ê siōng ê bı̄n-chêng kiâⁿ-lé mah ? Kok-ka oē siat bó͘ jı̍t kı̀-liām bó͘ chiong-kun ê jı̍t, lán kám boē siat bó͘ jı̍t lâi kı̀-liām lán ê pē-bú mah ? 
Gû-kiàn siá chit kúi kù ū khah toā táⁿ, ǹg-bāng bô ha̍p-ı̀ ê sian-siⁿ tio̍h saⁿ sià-bián. Á-sı̄ ū lâng ài soà-chiap lâi gı̄-lūn chit chân ê sū, chhiáⁿ in tio̍h chhut-thâu m̄ thang tiām-tiām, ǹg-bāng kàu-boé tāi-ke kéng hit ê tē-it hó ê gı̄-lūn lâi thàn. Á-sı̄ tı̄ chū-hoē ê sı̂ chhiáⁿ tāi-ke tio̍h chim-chiok chit chân ê sū. 
(Tâi-oân Kàu-hoē-pò tē 422 koàn, 1920 nı̂ 5 ge̍h)