Saⁿ-hun-tē ê kı̀-tı̀

Liang......liang......(tiān-oē-siaⁿ) “OêAstroviolin: lâi chhōe góa lim ka-pi!” “Liân--á, goá pâ-á, ah lí tang-sı̂ beh tńg--lâi?” “Khó soah tō tńg-- khı̀ -a.” “Lín siáⁿ-mih sı̂-chūn khó?” “Chiaⁿ-goe̍h-té--lah, goán ê『行事曆』téng-thâu sı̄ siá 15~19, ū thiaⁿ lâng teh hoán-èng án-ne āu lé-pài tō koè-nı̂--a, siuⁿ pek, hoah beh thê-chá, chit-má koh teh chhiâu--leh .” “Lí nā khó soah tio̍h-ài sûi tńg-- lâi neh, m̄-thang koh oat tùi pa̍t-ūi khı̀ chhit-thô, liam-mi tō koè-nı̂--a, hn̂g ê kiat-á mā ài ka--a, lín lóng ài kín tńg lâi tàu-saⁿ-kāng, nā bô, ē chò bē lâi .” “Goá chai--lah, tán khó-chhı̀ ê sı̂-kan khak-tēng, goá chiah koh khà tiān-oē kā lí kóng.” Tiān-oē koà--leh, la-jí-o͘h khui--khui, goá chē tı̄ thô͘-kha. Piān-na kàu beh pàng-ká ê chı̍t kò-goe̍h chêng, a-pa tō ē tiāⁿ chhui tiān-oē lâi mn̄g goá toh chı̍t-kang beh tńg chhù. Chı̀n-chêng goá lóng sı̄ chhù--nih siōng boé-á chı̍t-ê tńg-- khı̀ -ê, tō-sǹg khah chá khó soah, goá iû-goân àn ha̍k-hāu ê Schedule siá--ê, khó soah keh-tńg-kang chiah tńg-- khı̀ , án-ne ē-sái koh thàn-tio̍h 2~3 kang ê sı̂-kan lâu tı̄ Hoa-lian. Soán-tek lâi Hoa-lian tha̍k-chheh sı̄ tong-chhoe-sı̂ thiau-kang chò ê koat-tēng. Hit sı̂-chūn tāi-ha̍k liân-khó tú soah, chhù--nih tō khai-sí mn̄g goá chı̀-goān beh thiⁿ toh, khoàⁿ goá bô hoán-èng, in tō soà leh kóng, seng thiⁿ lâm-pō͘ ê ha̍k-hāu, koh lâi tiong-pō͘, siōng-hó mài cháu siuⁿ hn̄g. Kau chı̀-goān-khá ê chêng saⁿ tiám-cheng, goá bih tı̄ pâng-keng lāi-té, ùi siōng hn̄g--ê thiⁿ--lo̍h-lâi , Pı̂n-tong su-ı̄ⁿ sı̄ siōng-boé-á chı̍t-keng. Tu......tu...... (tiān-oē-siaⁿ) “Ma-á, goá pài-sı̀ tńg-- khı̀ hahN.” “Ah lín bô thê-chá khó--o͘?” “Bô ā, m̄-koh goán pài-gō͘ ê khò bô beh khó, kau pò-kò niâ, pài-saⁿ khó kàu e-po͘, goá koh ài khoán kha-báng, án-ne goá chē pài-sı̀ chái-khí 8:25 ê chhia tńg-- khı̀ -o͘.” “Hit-pang m̄-bián poâⁿ-chhia ho͘hN?” “Mh......kàu Pı̂n-tong goá chiah chē 13:35 kàu Sin-chng-á ê kong-chhia.” “Hó--a, goá chiah khı̀ Sin-chng-á chài--lí.” “Mh......kā an pâ-á kóng--chı̍t-siaⁿ-o͘ .” Chit-choā goá sı̄ tē-it-ê tńg-kàu chhù--ê, A-bı̂n (só--á chı̍t-hoè-goā ê gín-á) khoàⁿ-tio̍h goá iū-koh chheⁿ-hūn chheⁿ-hūn--a, kiàn-pái goán chit 3 ê chhut-goā tha̍k-chheh--ê (goá, chek-peh sió-moē hām toā-hàn sió-tı̄) Nā tńg khı̀ chhù--nih, i lóng ài koh têng jı̄n chı̍t-pái, lı̄-khui chhù ê sı̂-kan siuⁿ tn̂g--a, i kiám-chhái koh kā goán pàng bē kı̀--tit. Chit-choā tńg-- khı̀ , siūⁿ bē kàu 10 hun-cheng āu i tō jı̄n-chhut goá--a, khah-chá lóng mā ài khai beh chı̍t-kang--leh, chhiâng-chāi chhù--nih ê lâng ū teh hùn-liān ê khoán, oē tú kóng soah, àm-sı̂ só--á hā-pan tńg-- lâi sûi piáu-ián hō͘ goá khoàⁿ. “A-ko͘ tı̄ toh-ūi?” “Liân.....”A-bı̂n chhiò-chhiò pí goá. “Ah lēng-goā chı̍t-ê a-ko͘--leh?” “Pê......” Goân-lâi chit-má i chai-iáⁿ kóng ū chı̍t-ê a-ko͘ tı̄ Hoa-lian, chı̍t-ê tı̄ Tâi-pak; koh ū chı̍t-ê a-chek tı̄ Tâi-tiong, m̄-koh chit pō͘-hūn áu-boē hùn-liān--leh. Ū chit-ê A-bı̂n, goá khai-sí kı̂-thāi tńg khı̀ chhù ê jı̍t-chí--a. Iáu-boē chhut-goā tha̍k-chheh chı̀n-chêng, nā bián khı̀ ha̍k-hāu, goán chiah-ê gín-á-pan lóng mā hông hiàm-hiàm khı̀ hn̂g--nih tàu choh-sit. Chit-tè saⁿ-hun-tē sı̄ a-kong ùi a-chó͘ hia hun--tio̍h-ê, éng-koè lóng sı̄ pò-chhân, it-tı̍t kàu a-pa hām a-bú kiat-hun, Lâm-tâu ê a-kong chiah kiò a-pa oāⁿ chèng láu-hoe-á, hit tang-chūn Lâm-tâu a-kong hām i hiah-ê pêng-iú lóng sı̄ chèng láu-hoe-á--ê, siu-sêng chham kè-siàu lóng bē bái, chū án-ne, chhân piàn-chò hn̂g, a-pa khai-sí toè a-kong chèng láu-hoe-á. Ē-kı̀ goá koh tha̍k kok-hāu-á ê sı̂, ū chı̍t-kái chò hong-thai, hn̂g ê láu-hoe-á tó--ê tó, sí--ê sí, Lâm-tâu a-kong chham i hiah-ê pêng-iú, koh choan-kang piàⁿ lâi Pı̂n-tong tàu-saⁿ-kāng, ū--ê phô͘ thiāu-á, ū--ê khiú thih-soàⁿ, ū--ê chéng-lí láu-hoe-á......ta̍k-ê bô-êng chhih-chhah. Hit-chūn láu-hoe-á kè-siàu put-chí-á hó, goán nā pàng-o̍h tńg-- lâi , tō tàu chng láu-hoe-á, chhı̀n-tāng, hun toā-hoe, sió-hoe (hoe-têng-á), lóng ài bô-êng gah jı̍t-thâu lo̍h-soaⁿ, pak-tó͘ iau gah ki-ki-kiò, chiah ū thang hioh-khùn, chit-sı̂ mā beh chit-tiám--a. Boé--á, láu-hoe-á kè-siàu it-tı̍t lak, kàu goá kok-tiong ê sı̂, chhù--nih bē kham--chit, tō piàⁿ-piàⁿ--khí-lâi . Koh lâi , chit-tè saⁿ-hun-tē chèng-koè chiâⁿ chē mı̍h-kiāⁿ, pò-chhân, tiām hoan-be̍h-á, chèng ko-lê-chhài, chhàu chhiⁿ-á (au-pûi iōng--ê). Kàu goá tha̍k ko-tiong, Tâi-oân tng teh sı̂-kiâⁿ『金桔檸檬』, a-pa tō koat-tēng mā lâi chèng khoàⁿ-māi, hit sı̂-chūn chı̍t-châng kiat-á chai-á ài 55 kho͘, goán lóng-chóng bé 360 châng, Chı̍t-tang liáu-āu tō toā-châng--a, kiat-á mā ū chı̍t-poàⁿ-lia̍p-á, nā beh thang ka, tio̍h-ài tang-poàⁿ kàu nn̄g-tang ê sı̂-kan, án-ne kiat-á chiah ē toā-lia̍p. Tú thang ka ê sı̂, m̄-chai beh chài khı̀ toh ūi hông siu, lō͘-boé chhù-piⁿ pêng-iú tàu sio-pò, chhoē-tio̍h chı̍t-keng tı̄ Kiú-jû teh siu lê-bóng kap kiat-á--ê. ū chı̍t-táu, goá kap sió-tı̄ chài--khı̀ , thâu-ke tı̄ chhı̀n-tāng chı̀n-chêng, soah kā téng-bı̄n khah sè-lia̍p--ê lóng khioh-khioh--khí-lâi tàn tı̄ thô͘-kha, goá thàn i bô chù-ı̀ koh kā khioh--tńg- khı̀ . Tı̄ lō͘--nih, goá kap sió-tı̄ thó-lūn chit-chân tāi-chı̀, lóng chiâⁿ bē-sóng, kā a-pa tâu, i mā bô hoat-tō͘, kan-taⁿ thun-jún--lo̍h-lâi . Boé--á, a-pa kap chı̍t-ê pêng-iú ê la̍k-chek kóng--koè liáu-āu , tō oāⁿ chài-koè i hia--a, La̍k-chek-kong in tau sı̄ chèng lián-bū--ê, mā ū teh siu lê-bóng, chhı̀-koe-á, hoe-koe-á, khó͘-koe, kiô-á, bín-tāu-á, chit-má koh ke chı̍t-hāng kiat-á. Hām láu-hoe kāng-khoán, chiah-ê mı̍h-kiāⁿ chng-siuⁿ hó-sè, àm-thâu-á ū hoè-chhia ē chài-khı̀ Tâi-pak, Tâi-pak ê tiàm chiah koh khı̀ hia koah-hoè, ùi sán-tē, chı̍t-hoè-tiám, toā-poâⁿ, tiong-poâⁿ, kàu sió-poâⁿ, kang-tiûⁿ, lō͘-piⁿ tàⁿ-á, kè-siàu it-tı̍t thia̍p--lo̍h-khı̀ , seng-sán-kang tian-tò khah-su sái-chhia-kang. Thâu chı̍t-pái chèng kiat-á khah khiàm keng-giām, m̄-chai beh án-choáⁿ kò͘, kiám-chhái a-pa chò-lâng iáu bē hông hiâm, koh ài kap lâng thı̍h, piān-nā chài kiat-á khı̀ siu, lóng mā oē gah m̄-chai thang tńg lâi chia̍h-àm-tǹg, lông-iú hō͘-siong hun-hióng keng-giām, ta̍uh-ta̍uh-á hō͘ a-pa chhoē-tio̍h phiat-pō͘. Tâi-oân choh-sit--ê m̄-tāⁿ sı̄ khoàⁿ thiⁿ chia̍h-pn̄g, koh ài khoàⁿ hiah-ê ti-káu chèng-kheh ê sim-chiâⁿ, kè-siàu khí-khí lo̍h-lo̍h, ta̍k-ê lóng hō͘ in bú gah beh gōng-bı̄n--khı̀ . Tı̄ goán chèng kiat-á ê tē-sı̀-tang, kiat-á ê kè-siàu tō khai-sí tı̍t-tı̍t lak--a, hit-chūn chı̍t-kin chhun chha-put-to 4~5 kho͘, lê-bóng koh jú chhám, chiah 1~2 kho͘, liân pûi-liāu-chı̂ⁿ to thàn bē tńg-- lâi , kui-nı̂ thàng-thiⁿ lóng chit-lō kè-siàu, goá koh tı̄ Hoa-lian teh tha̍k-chheh--a, mā bô kha-chhiú thang bóng ka, hit-chūn kin-chio bē bái-kè, ta̍k-ê tō koh chún-pı̄ beh piàⁿ khí-lâi oāⁿ chèng kin-chio. A-pa mā khı̀ lông-hoē chù-bûn kin-chio chai-á, tiāⁿ-kim 2000 kho͘ mā la̍p--a, boé--á, sı̄ in-ūi la̍k-chek-kong ê hun-sek, a-pa chiah tòng--lo̍h-lâi . Kiat-kó oāⁿ chèng kin-chio--ê, tán-kàu ū thang siu-sêng ê sı̂, kè-siàu tō khai-sí lak--a, chhám-lê-lê. Choh-sit-lâng ê ǹg-bāng éng-oán jiok bē tio̍h kè-siàu khí-lo̍h ê sok-tō͘, kui sı̀-lâng it-tı̍t cháu bē chhut chit-ê ok-bāng, kap thó͘-tē ê chêng-kám piàⁿ bē koè hiān-sı̍t ê khó-giām, tō án-ne, ùi 30 nı̂-tāi hông chàm lo̍h thô͘-kha, kàu-taⁿ koh peh bē khí--lâi . Kiat-á chèng tı̄ kui-nı̂ thàng-thiⁿ lóng joa̍h--lâng ê Pı̂n-tong, kui-tang lóng ū kiat-á thang ka, joa̍h--lâng sı̄ toā-chhut ê sı̂-kı̂, kè-siàu tō khah bái, chı̍t-kin ùi 3 kho͘ kàu 8~9 kho͘ lóng ū, chı̍t-kang lo̍h--lâi , ka ū 500 kho͘ tō thang thau-chhiò--a; koâⁿ--lâng in-ūi kiat-á liōng bô hiah chē, koh sı̄ beh ka kui-pha pa̍k beh pài-pài--ê, tō khah hó-kè, chha-put-to ū 13~15 kho͘, hit-chūn teh ka sok-tō͘ khah kín, sim-chiâⁿ mā khah hó, ka-tı̄ chhù ê lâng chò bē lâi koh ài chhiàⁿ cha-bó͘ lâng-kang tàu-chò, chı̍t-kang lóng ka beh 3000~4000 kin, ē-sái kóng khò kiat-á chia̍h poàⁿ-tang. Lāu chı̍t-poē--ê lóng chai-iáⁿ, choh-sit-lâng kui-kang chı̀m tı̄ hn̂g--nih, bô siáⁿ êng-kang kap sim-chiâⁿ thang chhut-goā chhit-thô. Goán a-pa koh teh jiok a-bú ê sı̂-chūn, bat kóng-koè kiat-hun liáu-āu beh chhoā i khı̀ Khún-teng sńg, kàu-taⁿ poàⁿ-choā mā iáu-boē khı̀ --koè, chū sè-hàn tı̄ lông-chhoan toā-hàn ê goá mā kāng-khoán, kàu-taⁿ, Pı̂n-tong ê tē-lí ūi-tı̀, ū kúi-ê hiong-tı̀n mā iáu sa lóng bô, m̄-chiah tú kàu Hoa-lian ê sı̂, goá tō ná-chhiūⁿ poe chhut lâng-á goā ê chiáu-á, sı̀-kè chhit-thô, hiáng-siū chū-iû ê khong-khı̀, ká-ná Hoa-lian chiah sı̄ goá se̍k-sāi ê kò͘-hiong. Kàu goá tha̍k ko-tiong chı̀n-chêng, chhù--nih koh sı̄ kāng thiāu--ê toà chò-hoé, ū a-má, a-peh, a-ḿ, a-pa, a-bú kap sè-hàn chek--á (sèng-chek--á), sè-hàn chím--á (sèng-chím--á), kap goán 9 ê gín-á, 16 ê lâng toà tı̄ nn̄g-tòng sio-thong ê lâu-á-chhù, chò-hoé seng-oa̍h, chò-hoé phah-piàⁿ, a-kong tı̄ a-pa 8 hoè tō koè-sin--khı̀ -a, lâu saⁿ-hun-tē hō͘ in saⁿ-hiaⁿ-tı̄-á. Chhiâng-chāi ū-lâng ē giâu-gı̂ saⁿ-hun-tē beh án-choáⁿ chhı̄ ē oa̍h 16 ê lâng? Bô m̄-tio̍h, tı̄ Tâi-oân nā beh khò choh-chhân-hn̂g chia̍h-chhēng, chá tō iau--sí-a. A-peh hām sè-hàn chek--á tùi choh-sit bô chhù-bı̄, chı̍t-ê teh khui mı̄-tiàm-á, chı̍t-ê teh pa̍k thih-á, chit-tè saⁿ-hun-tē tō chhun a-pa teh chiú, a-pa lēng-goā koh ū chı̍t-hūn thâu-lō͘, tı̄ Kiú-khiok-tông ê choá-chhiúⁿ siu-lí ki-hâi. Éng-chūn ha̍k-hāu khai-ha̍k liáu lóng ē kiò lán thiⁿ ha̍k-seng chu-liāu, kı̂-tiong ê “ka-tiúⁿ chit-gia̍p” goá kiàn-páiⁿ lóng m̄ chai-iáⁿ beh thiⁿ “lông” iah sı̄ “kang”, mn̄g a-pa, i ná bián khó-lū--leh tō kiò goá thiⁿ “lông”, hit sı̂-chūn iáu sa bô-cháng, chóng--sı̄ toā-hàn tō thang liáu-kái, tùi a-pa lâi kóng, choá-chhiúⁿ hit-hūn thâu-lō͘ sı̄ thàn-chı̂ⁿ tō͘ jı̍t-chí ê gia̍h niâ, hn̂g--nih hit-hūn sit-thâu, sui-bóng kan-taⁿ saⁿ-hun toā, siu-sêng koh kap choá-chhiúⁿ ê goe̍h-kip bē pí--tit, m̄-koh soah sı̄ a-pa hoāⁿ-ke ê pún, tı̄ chia, ū goán choh-sit lâu ê hoāⁿ, mā ū siu-sêng ê chhiò-siaⁿ, koh khah ū goán tùi chit-tè thó͘-tē ê kám-chêng chham kı̀-tı̀. (TGB Thong-sı̀n tē 49 kı̂, 2003 nı̂ 10 goe̍h)