Sió Ông-chú 02

Ùi Wiki Tô·-su-kóan
 Chapter 4 
 Á-ne goá chiah chai-iáⁿ tē 2 kiāⁿ chin tiōng-iàu ê tāi-chı̀, he tō-sı̄: Sió-ông-chú chhut-sı̀ ê thiⁿ-chhiⁿ boē pí 1 keng chhù khah toā! 
 Chit ê tāi-chı̀ iáu boē kā goá kiaⁿ--tio̍h. Goá chin chheng-chhó chai-iáⁿ, tō-sı̄ kóng tû-liáu ū hō͘ lâng hō-miâ ê toā-lia̍p chhiⁿ (chhiūⁿ kóng tē-kiû, Jupiter, Mars, Venus), iáu ū chheng-chheng-bān-bān lia̍p chhiⁿ, ū-ê sè-lia̍p kah liān tiàu-kiàⁿ to khoàⁿ boē tio̍h. Tng-tang 1 ê thian-bûn ha̍k-chiá hoat-hiān tio̍h in tiong-kan bó͘ 1 lia̍p ê sı̂, tō iōng hō-mé chò i ê miâ, chhin-chhiūⁿ kóng, kā i hō-chò: “Asteroid 325.” 
 Goá ū chhiong-hun ê lí-iû khak-tēng hit ê Sió-ông-chú khiā-khí ê thiⁿ-chhiⁿ sı̄ “Asterioid B612 .” 
 Chit lia̍p Asterioid taⁿ-á bat tı̄ 1909 nı̂, hō͘ 1 ê Turkey ê thian-bûn ha̍k-chiá khoàⁿ koè 1 piàn. 
 Hit chūn i tı̄ kok-chè-thian-bûn-ha̍k-hoē téng-bı̄n hoat-piáu 1 phiⁿ chin tn̂g ê pò-kò lâi soat-bêng i ê hoat-hiān. M̄-koh i chhēng Turkey ê saⁿ, m̄-chiah bô lâng beh sı̀n-táu. 
 Toā-lâng tō-sı̄ án-ni. 
 Ka-chài sı̄ “Asteroid B612” thài ū miâ- -leh, Turkey ê to̍k-chhâi-chiá kiông-pek i ê jı̂n-bı̂n ài kái chhēng au-chiu ê saⁿ, bô- -chiá tō phoàⁿ sí-hêng. 1920 nı̂, hit ê thian-bûn ha̍k-chiá koh têng hoat-piáu i ê pò-kò, hit-tang-chūn, i chhēng kah chin hiáⁿ-ba̍k、chin phiau-phiat, m̄-chiah hit-chūn ta̍k-ê lóng jı̄n-tông i ê pò-kò. 
 Sı̄ án-choáⁿ goá kā Asteroid ê tāi-chı̀ kóng kah chiah siông-sè, koh kā lí kóng i ê hō-bé, he sı̄ toā-lâng ê koan-hē, in-ūi in kah-ı̀ sò͘-jı̄. Lí nā kā in kóng lí kau 1 ê sin pêng-iú, in chū--lâi boē khı̀ mn̄g lí pún-chit ê tāi-chı̀, chhiūⁿ kóng, “I ê siaⁿ án-choáⁿ? I siōng kah-ı̀ sńg siáⁿ? I ū siu-chia̍p ia̍h-á--bô?”; in soah mn̄g lí kóng, “I kúi hoè? I ū kúi-ê hiaⁿ-tı̄? I ū joā tāng? In pē-bú thàn joā-chē chı̂ⁿ?” In siūⁿ-kóng taⁿ-á tùi chiah-ê sò͘-jı̄, chiah ū-hoat-tō͘ khı̀ se̍k-sāi i. 
 Chún lí kā toā-lâng kóng, “Goá khoàⁿ tio̍h 1 keng iōng mûi-kùi sek ê chng-á khí ê chhù, thang-á-mn̂g téng-bı̄n ū Geranium (天竺葵), chhù-téng ū hún-chiáu ...” in siūⁿ boē chhut sı̄ siáⁿ khoán ê chhù. Lí èng-kai kā in kóng, “Goá khoàⁿ tio̍h 1 keng kè-ta̍t 2 bān kho͘ ê chhù.” Liáu-āu in chiah ē hoah kóng, “Oh! Chhù nah hiah súi !” 
 Kap tú-á kāng-khoán, lí nā kā toā-lâng kóng, “Chit ê Sió-ông-chú chûn-chāi ê chèng-bêng sı̄, i chin kó͘-chui, i ē chhiò, i teh chhoē 1 chiah iûⁿ-á. 1 ê lâng nā beh tı̍h 1 chia̍h iûⁿ-á, che tō-sı̄ i chûn-chāi ê chèng-bêng.” In taⁿ-á ē keng-kah-thâu gia̍h--1-ē, kā lí tòng-chò gín-á! Oāⁿ-chún lí kā in kóng, “I khiā-khí ê thiⁿ-chhiⁿ sı̄ "Asteroid B612 " ”, án-ne in ē siong-sı̀n, in tō boē koh mn̄g lí ū--ê, bô--ê. 
 Toā-lâng tō-sı̄ án-ni, bē-sái tùi in iau-kiû siuⁿ koân. Gín-á tùi toā-lâng ài ū-liōng . 
 Che sı̄ tong-jiân. Tùi liáu-kái jı̂n-seng ê gún, sò͘-jı̄ tùi gún lâi kóng chin bô-chhù-bı̄! Goá pún-chiâⁿ tō chin ǹg-bāng kò͘-sū ê khí-thâu ē-tàng chhiūⁿ sı̂n-sian kò͘-sū án-ne. Ǹg-bāng án-ne kóng, “Kó͘-chá kó͘-chá, ū 1 ê Sió-ông-chú toà tı̄ kap i chha-put-to toā ê thiⁿ-chhiⁿ téng-thâu, i su-iàu 1 chiah iûⁿ-á ...” 
 Tùi liáu-kái jı̂n-seng hiah-ê lâng, kò͘-sū án-ne kóng khah ū chin-sı̍t ê khı̀-hun . 
 Goá bô ài lâng kā goá ê chheh chhı̀n-chhái khoàⁿ-khoàⁿ--leh, goá jím-siū chin chē ê khó͘-thàng lâi kı̀-lo̍k chiah-ê tāi-chı̀. Goá ê gín-á pêng-iú chhoē i ê iûⁿ-á, lı̄-khui goá ū 6 tang--a. Goá tı̄ chia teh biô-siá--i, sı̄ ūi-tio̍h bô beh kā pàng boē-khı̀—tit; boē-khı̀ tit 1 ê pêng-iú chin pi-ai. M̄-sı̄ ta̍k-ê lâng lóng ū pêng-iú. Goá nā kā pàng boē-kı̀--tit, goá mā ē chhiūⁿ toā-lâng kāng-khoán, tû-khı̀ sò͘-jı̄, tùi pa̍t-hāng lóng bô chhù-bı̄. 
 M̄-sı̄ in-ūi án-ni, goá chiah bé 1 a̍p chúi-chhat kap kúi-ki-á iân-pit. Í goá ê nı̂-hoè, khı̀ oē-tô͘, chin bô kán-tan, te̍k-pia̍t tùi kóng taⁿ-á bat tı̄ 6 hoè ê sı̂, chhı̀ oē koè 2 pak tô͘ ê lâng lâi kóng, koh-khah bián-kóng! Goá it-tēng phah-piàⁿ oē hō͘ chhiūⁿ chin ê kāng-khoán. Chóng--sı̄ goá m̄-káⁿ pó-chèng ē sêng-kong. Chit pak sêng, lêng-goā 1 tiuⁿ bô-it-têng tō sêng. Goá tı̄ chhùn-chhioh toā-sè téng-bı̄n mā ē hut m̄-tio̍h khı̀. Chia ê Sió-ông-chú siuⁿ toā--a, tı̄ hia tō siuⁿ sè. Goá tùi i saⁿ ê sek-chhái mā tiû-tû chiâⁿ kú. M̄-chiah goá chı̄n-liōng chhı̀、chia chhı̀, hia chhı̀, ū-sı̂ hó, ū-sı̂ bái . 
 Goá chin ū khó-lêng kā 1 koá khah tiōng-iàu ê sè-chiat hut m̄-tio̍h khı̀, m̄-koh che m̄-sı̄ goá ê m̄-tio̍h. Goá ê gín-á pêng-iú it-tı̍t m̄-bat kā goá kái-soeh;i khó-lêng siūⁿ-kóng goá kap i kāng-khoán. M̄-koh chin phah-sńg, goá m̄-chai-iáⁿ án-choaⁿ tùi siuⁿ-á goá-kháu khı̀ thàm khoàⁿ lāi-té ê iûⁿ-á . Hoān-sè goá ū koá sêng toā-lâng. Goá lāu--a. 
 Chapter 5 
 Múi 1 kang nā koè, tı̄ gún kóng-oē tiong-kan, goá tùi Sió-ông-chú khiā-khí ê thiⁿ-chhiⁿ, án-choáⁿ lı̄-khui kap lú-hêng ê koè-têng koh ke chai-iáⁿ--1-koá. Chiah--ê lóng sı̄ i hoê-sióng ê sı̂ bô-tiuⁿ-bô-tı̂ kóng--chhut-lâi-ê, chu-liāu tit-tio̍h ê sok-tō͘ chin bān. Tō chhin-chhiūⁿ án-ni, kàu tē-saⁿ kang, chai-iáⁿ Baobabs (hui-chiu ê chı̍t-bu̍t, chiok toā-châng)koài-kı̂ ê tāi-chı̀. 
 Chit pái mā ài kám-siā iûⁿ-á, in-ūi Sió-ông-chú bô-tāi-bô-chı̀ mn̄g goá kóng: (sim-lāi ná-chhiūⁿ ū chin toā ê ngiau-gı̂ ) “Iûⁿ-á kám chin-chiáⁿ chia̍h Bush?” 
 「Bô-m̄-tio̍h.」 
 「Ah! Goá chin hoaⁿ-hí.」 
 Goá bô-hoat-tō͘ liáu-kái kóng, sı̄ án-choáⁿ iûⁿ-á chia̍h Bush sı̄ chiah-nı̄-á tiōng-iàu. Sió-óng-chú koh kóng, 
 “Nā án-ni, iûⁿ-á mā chia̍h Baobab?” 
 Goá the̍h-chhéⁿ Sió-ông-chú kóng Baobab m̄-sı̄ Bush, tian-tó sı̄ chhiūⁿ kàu-tn̂g hiah toā ê chhiū-á, hoān-sè nā chhoā 1 tı̄n chhiūⁿ lâi, 1 châng Baobab mā chia̍h boē liáu. 
 Sió-ông-chú hō͘ 1 tı̄n chhiūⁿ ê koan-liām lāng kah chhiò-kah. 
 I koh kóng, “Chhiūⁿ èng-kai kā chı̍t-chiah-chı̍t-chiah tha̍h--khí-lâi.” 
 M̄-koh i koh chin-khiáu, kái-soeh kóng, “Baobab toā-châng chı̀n-chêng, mā sı̄ chin sè-châng.” 
 Goá kóng, “Bô-m̄-tio̍h!Sı̄ án-choáⁿ lí ē kiò iûⁿ-á chia̍h Bush?” 
 I sûi kā goá ı̀n, “Ouh! Āu-pái lí tō chai!” kah-ná he sı̄ chin chū-jiân ê tāi-chı̀. Ūi-tio̍h beh chai-iáⁿ chit ê tō-lí, goá ka-kı̄ siūⁿ chin kú. 
 Tāi-chı̀ sı̄ án-ni. Sió-ông-chú toà ê thiⁿ-chhiⁿ kap pa̍t ê thiⁿ-chhiⁿ kāng-khoán, ū hoat hó ê chháu, mā ū bái ê chháu. Chiong-kı̂-boé, hó-chéng hoat hó-chháu, bái-chéng hoat bái-chháu. M̄-kuh chéng sı̄ khoàⁿ boē-tio̍h--ê. In bih tı̄ thô͘-kha té teh khùn, khùn kàu in tiong-ng ū 1 lia̍p hō͘ bāng kiaⁿ cheng-sı̂n. Liáu-āu i thâu taⁿ--khí-lâi, thâu-khí-seng pháiⁿ-sè pháiⁿ-sè ǹg jı̍t-thâu hong-hiòng puh 1 ki iù-mi-mi ê íⁿ chhut--lâi. Chún i kan-taⁿ sı̄ chhài-thâu iah-sı̄ mûi-kùi ê íⁿ, lán tō pàng hō͘ i toā-châng. Khah-sú i sı̄ bái sı̍t-bu̍t ê íⁿ, tng-tang lán ē-tàng pun--chhut-lâi ê sı̂, tio̍h ài sûi kā húi tiāu. 
 Oē koh kóng tò-tńg- -lâi, Sió-ông-chú toà ê thiⁿ-chhiⁿ ū 1 koá khióng-pò͘ ê chéng ...... tō-sı̄ Baobab ê chéng. Thiⁿ -chhiⁿ téng-bı̄n ê thô͘ tiāⁿ -tiāⁿ hō͘ in thún-ta̍h. In-ūi nā sı̄ khah bān kā Baobab bán tiāu, tō bô lâng ū-hoat-tō͘. Nā án-ni, in tō thoàⁿ moá kui lia̍p thiⁿ-chhiⁿ, i ê kin mā soan thàng kui lia̍p chhiⁿ. Khah-sú hit lia̍p thiⁿ-chhiⁿ siuⁿ sè, ah Baobab siuⁿ chē, kui lia̍p thiⁿ-chhiⁿ tō ē po̍k-chah. 
 Boé--á Sió-ông-chú kā goá kóng, “Che sı̄ kui-kí ê būn-tê. Chái-khí-sı̂ nā sin-khu sé liáu, tō èng-kai sūn-soà kā thiⁿ-chhiⁿ sé-sé hō͘ chheng-khı̀. Lí nā tı̄ mûi-kùi-hoe-châng tiong-ng hun-ē-chhut Baobab ê sı̂, (in sè-châng ê si chiok sêng--ê ), tio̍h ài ē-kı̀-tit sûi kā bán-tiāu . Chit chióng khang-khoè chin hoân, m̄-kuh chin kán-tan.” 
 Ū 1 kang, i kā goá kóng, “Lí èng-kai kā tô͘, oē hō͘ sêng, án-ne ē-tàng hō͘ lí ê gín-á, khoàⁿ tio̍h kui-ê sio-siâng ê chêng-kéng; in nā khı̀, chit pak tô͘ tùi in chin ū pang-chān. I koh kóng, “Ū -tang-sı̂ kā khang-khoè thoa koè pa̍t-kang, sı̄ bô siáⁿ iàu-kín, m̄-koh nā sı̄ Baobab ê tāi-chı̀, iân-chhiân ē chō-chiâⁿ chai-eh, goá chai-iáⁿ ū 1 lia̍p thiⁿ-chhiⁿ téng-thâu toà 1 ê pān-toāⁿ lâng, bat bô-chù-ı̀ 3 châng Bush......” 
 Sió-ông-chú teh soeh-bêng ê sı̂, goá kā hit lia̍p chhiⁿ oē hó --a. Goá bô kah-ı̀ kek hit chióng tō-tek-ka ê siaⁿ-sàu. M̄-koh Baobab ê gûi-hiám-sèng soah bô lâng tiōng-sı̄, tùi hiah-ê tı̄ Asteroid sit-lo̍h ê lâng, ē tú--tio̍h ê gûi-hiám hiah-nı̄-á chē, m̄-chiah, phò-lē 1-pái, kéng-kò kóng, “Gín-á! Tùi babobab ài sè-jı̄!” Goá ê pêng-iú chham goá, chin chá tō put-ti-put-kak hām-jı̍p gûi-hiám ê kài-soàⁿ, tı̀-sú goá chı̍p-tiong cheng-sı̂n beh oân-sêng chit pak tô͘. Goá tú tio̍h ê keng-giām ta̍t tit goá án-ni chò. 
 Lí khó-lêng ē mn̄g kóng, “Sı̄ án-choáⁿ oē-chheh lāi-té bô pa̍t pak tô͘ chhiūⁿ Baobab hiah toā?” 
 Goá ê tap-àn chin kán-tan, goá chhı̀- -koè-a, m̄-koh lóng bô sêng-kong. Goá nā oē Baobab ê sı̂, tō hō͘ bó͘ 1 chióng kín-tiuⁿ ê chêng-sû chhı̀-khek, m̄-chiah oē kah hiah toā. 
 Chapter 6 
 Ouh! Sió-ông-chú, goá ta̍uh-ta̍uh-á thé-hoē lí ut-chut ê sèⁿ-miā. Chū khah chá, lí ûi-it ê gı̄-niū tō sı̄ hiáng-siū jı̍t-lo̍h ê un-sûn. Goá sı̄ tı̄ tē 4 kang chái-khí chiah chai-iáⁿ chiah-ê siông-sè chêng-hêng, hit-chūn lí kā goá kóng, 
 “Goá chin kah-ı̀ jı̍t-thâu-lo̍h-soaⁿ. Lán lâi-khı̀ khoàⁿ jı̍t-thâu-lo̍h-soaⁿ ......” 
 “M̄-koh lán ài tán--1-ē ......” 
 “Tán siáⁿ?” 
 “Tán jı̍t-thâu lo̍h-soaⁿ.” 
 Khí-thâu lí kám-kak chin tio̍h-kiaⁿ, boé--a soah ka-kı̄ chhiò--chhut-lâi. Lí kā goá kóng: 
 “Goá tiāⁿ-tiāⁿ siūⁿ-kóng goá iáu tı̄ chhù!” 
 Ta̍k-ê lóng chai-iáⁿ, sū-sı̍t sı̄, bí-kok tiong-àu ê sı̂, hoat-kok sı̄ jı̍t-thâu tng-teh lo̍h-soaⁿ. 
 Nā sı̄ tı̄ 1-hun-cheng-lāi koáⁿ kàu hoat-kok tō ē-tàng khoàⁿ tio̍h jı̍t-thâu-lo̍h-soaⁿ. Chin khó-sioh hoat-kok siūⁿ hn̄g--a. M̄-koh tı̄ sè-sè lia̍p ê thiⁿ-chhiⁿ téng-bı̄n, í-á taⁿ-á kā soá--kùi-pō͘-á tō ē-sái--tit. Nā beh, siáⁿ sı̂-chūn lóng ē-tàng khoàⁿ tio̍h àm-thâu-á ê kong-kéng. 
 “Ū 1 kang, goá khoàⁿ 43 kái ê jı̍t-thâu-lo̍h-soaⁿ!” 
 Koh-lâi i koh kóng, 
 “Lí mā chai ......1 ê lâng chin ut-chut ê sı̂, tō ē kah-ı̀ àm-thâu-á.” 
 “Án-ne kóng, khoàⁿ 43 pái àm-thâu-á ê kong-kéng hit kang, lí m̄ chin ut-chut ?” M̄-koh Sió-ông-chú bô kā goá ı̀n.